بررسی تطبیقی تاثیر اختلاف قرایات سوره بقره در پنج ترجمه کهن و معاصر فارسی

یکی از علوم قرآن کریم که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهی تاثیر مستقیم دارد، «علم قرایات قرآن» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، مورد توجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعیِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرایتهای مختلف و تاثیر دادن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرایت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذاری، در ترجمه نیز خود را می‌نمایاند. در این مقاله، پس از مرور بر تعاریف و عناوین پایه‌ای، موارد اختلاف قرایات از میان هفت قرایت مشهور (قرایات سبع) که بر تفسیر قرآن تاثیر دارند، در سوره مبارکه بقره شمارش شده است. در پی آن، اختلاف تفسیری در این موارد، بررسی گردیده و ترجمه فارسی آیات مورد نظر در آن سوره، در ترجمه‌های رشیدالدین میبدی (ترجمه کهن از اهل سنت) و ابوالفتوح رازی (ترجمه کهن از شیعیان)، مهدی الهی قمشه‌ای (نخستین ترجمه فارسی معاصر)، ناصر مکارم شیرازی و محمدمهدی فولادوند (دو ترجمه متداول معاصر) مقایسه می‌شود. از رهگذر این بررسی، میزان تطابق ترجمه‌های یاد شده با روایت حفص از عاصم به عنوان مشهورترین قرایت در سده‌های اخیر مشخص می‌شود.