مشترکات مذاهب در «الخلل فی الصلاه» (براساس الخلل فی الصلاه محقق کرکی)

فریضه نماز، به عنوان عمود دین و سبب قبول شدن دیگر اعمال عبادی مسلمانان و مهم‌ترین فریضه دین اسلام است. در فقه تطبیقی، «صلاة»، از مناسکی است که بررسی تحلیلی و تطبیقی ماهیت، ارکان و شرایط آن موجب آشکار شدن وجوه اشتراک و افتراق دیدگاهها و روش مواجهه مذاهب فقهی اسلامی با آن می‌شود. از دید فقهی غالب مذاهب خمسه، وقت، طهارت از حدث و خبث، ستر عورت، استقبال قبله و... شرایطی هستند که صحت نمازهای یومیه متوقف بر تحقق آنها است. فقه امامیه و مذاهب اربعه‌، هر یک با بهره بردن از منابع و مستندات خود، احکام فقهی را استنباط و استخراج کرده‌اند که سه مذهب امامیه، حنفیه و حنابله با وجود اختلافاتی، واجبات نماز را به دو دسته رکنی و غیر رکنی تقسیم کرده‌اند؛ اما شافعیه و مالکیه معتقدند که واجباتی برای نماز غیر از ارکان وجود ندارد. کتاب «الخلل فی الصلاة» محقق کرکی، رساله فقهی و استدلالی کوتاهی در مورد خلل واقع در نماز و شکیات است که در دو قسم کلی سهو و شک نگاشته است. این مقاله پس از معرفی آن، به بررسی این موضوع به عنوان زمینه‌ای برای ایجاد وحدت بین مذاهب اسلامی، از طریق بیان موارد مورد اتفاق فقهای شیعه و سنی در موضوع الخلل فی الصلاة پرداخته و امکان‌سنجی شده است.

the commonalities of religions in al-khalal fī al-ṣalāh (based on al-khalal fī al-ṣalāh by mohaghegh karaki)

the obligation of prayer, as the pillar of religion and the reason for the acceptance of other religious acts of muslims, is the most important obligation of the islam. in comparative jurisprudence, &ṣalāh& is one of the rites that the analytical and comparative examination of its nature, elements and conditions will reveal the points of commonality and difference in the viewpoints and methods of confronting islamic schools of jurisprudence. according to the jurisprudence of the major schools of thought, time, purification, veiling of the private parts, facing the qibla, etc, are conditions that the validity of daily prayers depends on their fulfillment. the imamiyyah jurisprudence and four schools of thought, each using their own sources and documents, have deduced and extracted jurisprudential rulings that the three imamiyyah, hanafiyyah and hanbaliyyah denominations, despite differences, have divided the obligations of prayer into two categories: rokn and non-rokn; but shafi’i and maliki believe that there are no obligations for prayer other than the pillars. the book &al-khalal fī al-ṣalāh& by mohaghegh karaki is a short jurisprudential and argumentative treatise on the problem of prayer and complaints, which he wrote in two general categories: mistake and doubt. after its introduction, this article has investigated this issue as a basis for creating unity between islamic denominations, by stating the cases of consensus of shia and sunni jurists on the issue of al-khalal fī al-ṣalāh and its feasibility has been assessed.