واکاوی سبک زندگی در چهار قرن نخست هجری (مطالعه موردی تحلیل روایات مکان نظافت در منابع روایی)

واکنش مسلمانان در دوره‌های پس از فتوحات اسلامی به پدیده‌‏های وارداتی مانند نظافت، ‏ نمونه‏‌ای از تغییرات سبک زندگی در چهار قرن نخست هجری است که در این پژوهش، از رهگذر روایات اسلامی و گزارش‌های تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. توجه گسترده به موضوع نظافت از جمله حمام در آن دوران، نشان‌دهنده آن است که برخی مفاهیم ناظر به سبک زندگی در چهار قرن نخست، در متن و زمینه فرهنگ مصرف گسترش پیدا کرده و باعث ایجاد تنوع در فعالیت‏‌های عمومی مسلمانان گردیده است؛ به‌گونه‌ای که با دگرگونی ذائقه‏‌ها و ارزش‏‌های شخصی، الگوهای جدیدی در زندگی افراد پدید آورده است. از نظر متشرعان و بزرگان دینی، پیدایش شیوه‏‌های متمایز در موضوع نظافت بعد از فتوحات اسلامی که با طبایع فردی و هوس‎های مصرفی طبقات متوسط مسلمانان سازگار شده بود، به فروریزی نظام حیا و عفت عمومی منجر می‏‌گردید و فرهنگ وارداتی حمام‏‌های عمومی، باعث تنزل معیارها و سطوح فرهنگی والای اسلامی می‏‌شد و نسل‎های جدید را به بی‎مبالاتی فزاینده‏‌ای معطوف می‏‌نمود؛ از این رو ترس و نگرانی از امکانات فرهنگی بیگانه که به جوامع سنتی مسلمانان وارد شده بود آنان را به مقاومت برمی‏‌انگیخت؛ با این حال، امکان گفتگو در استفاده از این تسهیلات، موافقانی در این زمینه پدید آورد که به زندگی ‏غنی‏‌تر و پیچیده‏‌تر می‏‌اندیشیدند؛ چنان‌که برای نمونه متن روایات حمام نشان از آن دارد که تغییرات سبک زندگی در مواجهه با پدیده نوین حمام‏‌های عمومی، در چهار قرن نخست به‌تدریج بهبود یافته و احکام سخت‏‌گیرانه نخستین را جز در ارتباط با زنان ملغی کرده است.

investigating the lifestyle in the four first centuries after hijrah (case study review of the narrations about the place of cleaning in the sources of the two islamic schools of thought)

the reaction of muslims in the periods after the islamic conquests to imported phenomena such as cleaning is an example of lifestyle changes in the first four centuries after hijrah, which has been examined in this research through islamic traditions and historical reports. the widespread attention to the issue of cleanliness, including the bath, in that era, shows that some concepts related to lifestyle in the first four centuries have spread in the text and context of consumption culture and have caused diversity in the general activities of muslims; in such a way that by changing personal tastes and values, it has created new patterns in people’s lives. from the viewpoint of jurists and religious leaders, the emergence of distinct methods in the matter of cleanliness after the islamic conquests, which were adapted to the individual characteristics and consumption desires of the middle classes of muslims, led to the collapse of the system of public modesty, and the imported culture of the public baths, caused the degradation of high islamic standards and cultural levels and directed the new generations to increasing recklessness; therefore, the fear and concern of the foreign cultural facilities that had entered the traditional muslim societies motivated them to resist; however, the possibility of dialogue in the use of these facilities created supporters in this field who thought of a richer and more complex life; as, for example, the text of the narrations about baths shows that lifestyle changes in the face of the new phenomenon of public baths have gradually improved in the first four centuries and abolished the first strict rules except in relation to women.