تحلیل اقتصادی طرح تحول نظام سلامت با روش شکست ساختاری

زمینه و هدف: طرح تحول نظام سلامت با 3 رویکرد حفاظت مالی از بیماران، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و ارتقای کیفیت خدمات از سال 1393 اجرا شد و با دستاوردها و چالش‌ هایی همراه بوده است. باتوجه‌به میزان وسیع منابع مالی استفاده‌شده در این طرح و چالش محدودیت منابع در کشور، بررسی تحلیل اقتصادی عملکرد آن در ارتقای شاخص ‌های منتخب درمانی و مالی ضروری می‌باشد.روش بررسی: در این مطالعه از ابزارهای اقتصادسنجی استفاده شد. شاخص‌ های درمانی و مالی مرتبط با عملکرد بسته‌ های طرح تحول طی بازه زمانی 1383 لغایت 1398 جمع ‌آوری و با کاربرد روش حداقل مربعات معمولی و تعمیم‌یافته، ضریب تاثیرگذاری طرح تحول بر شاخص‌ های منتخب بررسی و سپس با روش شکست ساختاری و آزمون ‌های پرون، زیوت-اندریوز و لی استرازیکیچ، موفقیت طرح تحول نظام سلامت در تغییر روند شاخص‌ ها و ایجاد شکست ساختاری مورد آزمون قرار گرفت.یافته‌ها: طبق آزمون رگرسیون حداقل مربعات معمولی و تعمیم‌یافته، تمامی ضرایب معنادار و تاثیر مثبت هزینه‌ های طرح تحول بر بهبود شاخص‌ ها تایید شد. بیشترین تاثیر مرتبط با شاخص پرداخت از جیب، با ضریب 0/7 درصد و کم ترین تاثیرپذیری مرتبط با شاخص مرگ کل با ضریب 006/.- است. طبق نتایج آزمون ‌های شکست ساختاری نیز، تمامی شاخص ‌ها قبل از اجرای طرح تحول و 6 شاخص بعد از اجرای طرح تحول، شکست ساختاری را ثبت کرده‌ اند.نتیجه‌گیری: نتایج آزمون ‌های انجام‌شده در ابتدا تاثیرگذاری طرح در ارتقای شاخص‌ ها را تایید می ‌کند. همچنین طبق آزمون ‌های شکست ساختاری، تمامی شاخص‌ ها نقاط شکست ساختاری قبل از اجرای طرح تحول را نشان می ‌دهد. این نتیجه که به‌دلیل افت آن ‌ها در آن مقطع زمانی بوده، بر لزوم اجرای طرح تحول تاکید می ‌کند. ولی بعد از اجرای طرح، نقاط شکست ساختاری مثبت به‌صورت عمده که نشان ‌دهنده ارتقای قابل‌توجه شاخص ‌ها است، مشاهده نشد.

economic analysis of iran’s health system transformation plan using the structural break tests

background and objectives: health system transformation plan (hstp) of iran, with three main goals of financial protection of patients, justice in access to health services, and improving the quality of services was implemented since 2014 which has had some achievements and challenges. considering the large amount of financial resources used in this plan and the limitation of resources in iran, this study aims to examine the performance of this plan in improving some health-related and financial indicators.methods: econometric tools were used in this study. the data of health-related and financial indicators related to the performance of hstp from 2004 to 2019 were first collected. then, using the ordinary and generalized least squares estimation methods, the effect of the transformation of hstp on the selected indicators was examined. finally, by using the structural break tests of perron, zivot-andrews and lee-strazicich, the success of the hstp in causing positive changes in the indicators and creating structural breaks was examined.results: according to the ordinary and generalized least squares regression models, the coefficients of all indicators was significant and the positive effect of the costs of hstp on the improvement of these indicators were confirmed. the greatest effect was reported on the out-of-pocket payment rate with a coefficient of 0.7 and the lowest effect was on the total death rate with a coefficient of -0.006. according to the results of the structural break tests, all indicators had recorded structural breaks before implementing the plan, while only six indicators showed structural breaks after the implementation.conclusion:the hstp was effective in improving the selected indicators at the beginning. all indicators showed structural break points before implementation of the hstp, due to their reduction at the related time points, which emphasized the necessity of implementing the hstp; however, after implementation, no positive structural break points are observed to indicate a considerable improvement in the indicators.