تاثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با حمایت اجتماعی بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت

زمینه و هدف: سل یک بیماری عفونی است که توسط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. این بیماری دهمین عامل مرگ‌و‌میر در دنیا به حساب می‌آید. با وجود اجرای برنامه‌ پیش‌گیرانه و درمانی موثر، هنوز موفقیت مورد انتظار درکاهش و کنترل موارد سل فراهم نشده است. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با حمایت اجتماعی بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت استان قم، در سال 1398 انجام شد. روش بررسی: 80 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت تحت درمان مرکز بهداشت قم، وارد این مطالعه‌ مداخله‌ای آموزشی شدند. بیماران به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (40 نفر) و کنترل (40 نفر) قرار گرفتند. مداخله آموزشی طی سه جلسه‌ 45 دقیقه‌ای انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه‌ و طی مصاحبه مستقیم قبل از مداخله آموزشی و سه ماه بعد از مداخله آموزشی، جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 20 و آزمون‌های توصیفی (فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون‌های تحلیلی (تی زوجی، تی مستقل وکای‌اسکوئر) در سطح معنی‌داری 0/05 انجام شد. یافته‌ها: قبل از مداخله آموزشی در میانگین نمره رفتار خودمراقبتی، حساسیت درک‌شده، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت آمار معنی‌دار مشاهده نشد (0/05>p)، اما پس از مداخله آموزشی میانگین نمرات رفتار خودمراقبتی، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت (05/p<0). نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته، می‌تواند بر موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی موثر واقع شود و با افزایش و بهبود وضعیت سازه‌ها، خودمراقبتی ارتقا یابد. بنابراین می‌توان با طرح‌ریزی برنامه‌های آموزشی مبتنی بر این مدل، زمینه تغییر رفتار را در بیماران هدف، فراهم کرد.

The Impact of Educational Intervention Based on Extended Health Belief Model With Social Support on Promoting Self-care Behaviors in Patients With Smear Positive Pulmonary TB

Background and Objectives: Tuberculosis is an infectious disease caused by Mycobacterium tuberculosis. It is the tenth leading cause of death in the world. Despite the implementation of an effective prevention and treatment plan, the expected success in reducing and controlling TB cases has not yet been achieved. The aim of this study was to determine the effect of education based on health belief model developed with social support on the promotion of selfcare behaviors of patients with smearpositive pulmonary tuberculosis in Qom province in 2019.Methods: 80 patients with smearpositive pulmonary tuberculosis Patient being treated at Qom Health Center were included in this educational intervention study. Patients were randomly divided into experimental (n= 40) and control (n= 40) groups. The educational intervention was performed in three sessions of 45 minutes. Data were collected using a questionnaire and during a direct interview before the educational intervention and three months after the educational intervention. Data analysis using SPSS software version 20 and descriptive tests (frequency and percentage, mean and standard deviation) and analytical tests (paired ttest, independent ttest and Chisquare) at the significance level of 0.05 done.Results: Before educational intervention, there was no significant difference in the mean scores of selfcare behavior, perceived sensitivity, perceived barriers, perceived benefits, perceived selfefficacy and perceived social support between the experimental and control groups (P>0.05 ). However, after the educational intervention, a significant difference was observed between the experimental and control groups in terms of the mean scores of selfcare behavior, perceived barriers, perceived benefits, perceived selfefficacy and perceived social support (P<0.05).Conclusion: The results of this study showed that education Based on Extended Health Belief Model can be effective on perceived barriers, perceived benefits, perceived selfefficacy, perceived social support, and selfcare by increasing and improving the status of structures. Therefore, by designing educational programs based on this model, it is possible to provide the ground for behavior change in target patients.