بررسی روند تغییرات شاخص کیفیت بهداشتی هوا (‌aqi‌) در شهر مشهد با سامانه ‌اظلاعات جغرافیایی (‌gis‌) ‌‎ ‎

مقدمه و هدف: یکی از بزرگ‎ترین شهرهای ایران مشهد است. از عوامل تهدید کیفیت بهداشتی هوای این شهر، تردد زیاد خودروها می‎باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی روند تغییرات شاخص کیفیت هوا (aqi) از سال 1391 تا 1393 در فصول بهار و پهنه‎بندی توسط برنامه arc gis بوده است.روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی است. برای ارزیابی شاخص aqi، از داده‎های سه ساله pm10   co، so2 ، no2 ،pm2.5  و o3 فصول بهار از سال 1391 تا 1393 در چهار ایستگاه آنلاین داخل شهر استفاده شد و بعد از طبقه‎بندی کیفیت هوای روزانه در شش گروه خوب، متوسط، ناسالم برای افراد حساس، ناسالم، خیلی ناسالم توسط برنامه arc gis پهنه‌بندی گردید.یافته‎ها: در اکثر روزها کیفیت هوای مشهد در شرایط خوب و متوسط ارزیابی شد. در این روزها آلاینده مسئول pm2.5 و no2 بوده است. براساس نقشه‎های پهنه‌بندی مقادیر aqi در سال‎های 1391 تا 1393، ایستگاه صدف در شمال غربی مشهد کیفیت هوای خوب و مرکز و حاشیه جنوبی مشهد آلودگی بیشتری داشته است. مقادیر شاخص aqi در سال‎های 1391 و 1392 از فروردین به سمت خرداد بهبود یافته؛ ولی در سال 1393 کیفیت هوا افت داشته است.نتیجه‌گیری: در برخی از روزهای بهار، کیفیت هوای شهر مشهد در نقاط پرتردد حاشیه جنوبی و مرکز شهر ناسالم می‎باشد. در نتیجه در سال‎های آتی برای کنترل آلودگی‎ها مدیریت تردد خودروها، تغییر سوخت و کیفیت سوخت آن‎ها، مدیریت سیستم گرمایش منازل، استفاده از وسایل حمل و نقل برقی مورد نیاز می‎باشد.  

the trend of changes in air quality index (aqi) in mashhad using ‎gis ‎

introduction and purpose: mashhad, one of the most populous cities in iran, is facing air pollution due to motor vehicle emissions and industries. therefore, this study aimed to evaluate the variations in air quality index (aqi) during the spring of 2012-2014 and its spatial zoning with arc gis.methods: in this descriptive study, the aqi values were calculated by the associated pollutant concentrations including pm10, pm2.5, no2, so2, co, and o3 obtained from four online stations in the city during the spring of 2012-2014. after classification of daily air quality into six categories (good, moderate, unhealthy for sensitive people, unhealthy, and very unhealthy), the spatial zoning was performed with arc gis.results: based on the results, the air quality of mashhad was found to be good and moderate most days for which pm2.5 and no2 emissions were recognized to be the main responsible pollutants. according to the zoning maps, aqi values were found to be in good conditions in sadaf station located in the northwest of mashhad, while the center and south of mashhad were more polluted during 2012-2014. aqi values improved from april to june 2012-2013, while the values dropped in 2014.conclusion: the air quality of mashhad is unhealthy in the crowded southern and center regions of this city on some spring days. consequently, some strategies, such as traffic management, employment of other types of fuel or quality improvement, management of home heating systems, and use of electric transportation should be considered as air pollution control options in the coming years.