کاربست درمان مبتنی بر شفقت در کاهش خودانتقادی و احساس گناه والدینی مادران دارای فرزند با نشانگان فنیل کتونوری: یک مطالعه نیمه تجربی

مقدمه و هدف: تربیت فرزند برای هر خانواده ای به اندازه کافی دشوار است، اما برای والدین یک کودک معلول، نگرانی در مورد آینده آن‌ها می تواند طاقت فرسا باشد. از این میان بر مادران به دلیل قرابت و مشغولیت بیشتر در وظایف والدگری، مجموعه‌ای از مشکلات ازجمله پیامدهای نامطلوب روان‌شناختی به‌عنوان هزینه مراقبت از این کودکان تحمیل می‌شود. هدف این مطالعه، تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت در کاهش خودانتقادی و احساس گناه والدینی مادران دارای فرزند با نشانگان فنیل کتونوری بوده است. روش‌کار: مطالعه حاضر از نوع کاربردی و نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش مشتمل بود بر 37 مادر دارای فرزند مبتلابه نشانگان فتیل کتونوری شهر دلفان در سال 1401 که از این میان 30 نفر انتخاب و به شیوه تصادفی‌سازی و مساوی در دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند (هر گروه 15 نفر). گروه مداخله بر اساس پروتکل گیلبرت و نف (2007) طی 8 جلسه دوساعتی و هفته‌ای یک‌بار، تحت آموزش درمان مبتنی بر شفقت قرار گرفتند. جهت گردآوری داده‌ها در مرحله قبل و بعد از کاربست برنامه درمانی،  از دو پرسشنامه، احساس گناه والدینی حسینی طاری (1398) و خودانتقادی سعادتی شامیر (1397) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از شاخص‌های توصیفی و تحلیل کوواریانس چند‌متغیره با نرم‌افزار spss-27  تحلیل شدند یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد پس از کنترل نمرات مرحله پیش‌آزمون، اختلاف معنی‌داری بین گروه مداخله و کنترل در رابطه با پس‌آزمون نمرات خود-انتقادی (eta=0.232; p=0.017; f=6.636) و احساس گناه والدینی (eta=0.629; p=0.001; f=7.366).وجود دارد.نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر و در پیوند به پیشینه عملی پژوهش، درمان مبتنی بر شفقت باعث کاهش معنادار خودانتقادی و احساس گناه والدینی مادران دارای فرزند مبتلابه فنیل کتونوری می‌شود. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود که در روان‌درمانی و مشاوره توان‌بخشی به والدین دارای کودکان با نیاز ویژه جهت ارتقای سلامت روان‌شناختی مادران آن‌ها درمان مبتنی بر شفقت به کار گرفته شود. 

effectiveness of compassion focused therapy in the reduction of self-criticism and parental guilt of mothers of children with phenylketonuria syndrome: a quasi-experimental study

introduction and purpose: children’s training is difficult enough for any family. yet, for the parents of a child with a disability, worrying about their future can be overwhelming. in the meantime, a series of problems, including adverse psychological consequences, are imposed on mothers due to their closeness and more engagement in parenting duties as the cost of caring for these children. the present study aimed to assess the effectiveness of compassion-focused therapy in reducing self-criticism and parental guilt of mothers with children with phenylketonuria syndrome.methods: this applied quasi-experimental study was conducted based on a pre-test, post-test, control group design. the statistical population of the study consisted of 37 mothers with children suffering from phenylketonuria in delfan in 2023. out of this population, 30 cases were selected and randomly assigned to two intervention and control groups(n=15 in each group). the intervention group (based on the treatment protocol of gilbert and neff, 2007) received compassion-focused therapy training during eight two-hour sessions once a week. in order to collect data before and after the treatment program, two questionnaires, hosseini tari’s parental guilt (2019) and saadati shamir’s self-criticism (2018), were used. data were analyzed in spss software (version 27) using descriptive indices and multivariate covariance analysis.results: the findings pointed out that after controlling the scores of the pre-test stage, there was a significant difference between the intervention and control groups in the post-test scores of self-criticism (eta=0.232; p=0.017; f=6.636) and parental guilt (eta=0.629; p=0.001; f=7.366).conclusion: as evidenced by the results of the present study and in connection with the practical background of the research, compassion-focused therapy significantly reduces self-criticism and parental guilt of mothers with children with phenylketonuria. therefore, it is suggested to use compassion-focused therapy in psychotherapy and rehabilitation counseling for parents of children with special needs in order to improve the psychological health of their mothers.