بررسی تغییرات زمانی غلظت ذرات گردوغبار در هوای شهرستان زابل با استفاده از شاخص aqi

مقدمه و هدف: طی دهه گذشته، جامعه علمی متوجه تاثیرات مهم گردوغبار موجود در هوا بر آب‌وهوا، سلامت انسان، محیط‌زیست و بخش‌های مختلف اقتصادی اجتماعی شده است. رابطه بین غلظت گردوغبار و سلامت انسان‌ها یک رابطه معکوس است، به‌طوری‌که با افزایش غلظت گردوغبار بر تعداد مبتلایان به بیمارهای قلبی و تنفسی افزوده و سلامت انسان به‌طوری جدی تهدید می‌شود. یکی از بلایای طبیعی که شهرستان زابل را به دلیل موقعیت جغرافیایی و نزدیکی آن با بستر خشک تالاب هامون تحت تاثیر قرار می‌دهد، پدیده نامطلوب طوفان‌های گردوغباری است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تغییرات زمانی غلظت گردوغبار در دوره 10 ساله در شهرستان زابل است.روش کار: به‌منظور بررسی آلودگی هوا در شهر زابل غلظت ذرات گردوغبار (pm10) در دوره زمانی 10 ساله از سال 1389 تا 1398 با استفاده از دستگاه‌های ثابت سنجش آلودگی هوا اندازه‌گیری شد. تمام داده‌ها به‌صورت متوسط روزانه و سالانه مرتب و تغییرات آن در این بازه زمانی بررسی شد. به‌منظور بررسی تغییرات کیفی هوا، داده‌های مدنظر بر اساس شاخص‌های استاندارد کیفیت هوا aqi محاسبه و تجزیه‌وتحلیل شدند.یافته‌ها: طی دوره مطالعه، میانگین غلظت سالانه pm10 از سال 1389 تا 1398 به ترتیب 405، 425، 451، 659، 532، 152، 222، 196، 170 و 67 میکروگرم بر مترمکعب بوده است. بیشترین مقدار غلظت ذرات مربوط به فصل تابستان 1395 با متوسط 4932 میکروگرم بر مترمکعب تعیین شد که به دلیل وقوع طوفان‌های 120 روزه و بستر خشک تالاب هامون و انتقال ذرات گردوغبار اتفاق می‌افتد.نتیجه‌گیری: بر اساس استاندارد، غلظت ذرات معلق pm10 نباید از 150 میکروگرم بر مترمکعب تجاوز کند. این در حالی است که این مقدار طی دوره 10 ساله چندین برابر حد استاندارد بوده و در بیشترین مقدار اندازه‌گیری شده به 33 برابر حد استاندارد رسیده است.

Investigation of Temporal Changes in the Dust Particle Concentration in Zabol City Air Using Air Quality Index

Introduction and purpose: During the past decade, the scientific community has noticed the important impacts of suspended dust in the air on climate, human health, the environment, and various socioeconomic sectors. The dust concentration has a negative relationship with human health so that the increase of dust concentration leads to an increase in the number of patients with heart and respiratory diseases, and human health is seriously threatened. The undesirable phenomenon of dust storms is one of the natural disasters that affect Zabol city due to its geographical location and proximity to the dried bed of Hamoon wetland. Therefore, this study aimed to investigate the temporal changes in dust concentrations over a 10year period in Zabol city.Methods: The concentration of dust particles (PM10) was measured using fixed air pollution measuring devices during a period of 10 years from 2009 to 2019. All data were recorded on a daily and annual basis and the variations during this period were examined in this study. The given data were measured and analyzed based on the air quality index in order to evaluate the air quality changes. Results: In this study, the average annual concentration of PM10 has been 405, 425, 451, 659, 532, 152, 222, 196, 170, and 67 mu;g/m3, respectively, from 2009 to 2019. The highest particle concentration was determined at 4932 micro;g/m3 in the summer of 2016, which was the result of 120day storms, the dried bed of Hamoon wetland, and the transfer of dust particles.Conclusion: According to the standard, the concentration of PM10 should not exceed 50 micro;g/m3; however, this value has reached several times the standard limit and 33 times the standard limit at maximum during the 10year period.