بررسی شاخص های خشک سالی هواشناسی در استان های گلستان، مازندران و گیلان در بازه زمانی ده ساله (1388-1398)

مقدمه و هدف: یکی از مهم‌ترین اثرات تغییر اقلیم، خشک‌سالی است. خشک سالی فرایندی است که پس از یک دوره طولانی و بدون بارندگی به وقوع می‌پیوندد. تعیین زمان شروع، وسعت و پایان خشک‌سالی دشوار است. در همین راستا تلاش زیادی شده است تا روش‌های لازم برای تجزیه‌وتحلیل و نظارت بر شاخص‌های خشک‌سالی و تاثیر آن بر اقلیم تهیه شود. هدف از انجام این مطالعه، بررسی شاخص‌‌های خشک‌سالی در دوره ده‌ساله به‌صورت توصیفیمقطعی در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان است.روش کار: در یک مطالعه توصیفی-مقطعی با استفاده از داده‌‌های بارندگی ماهانه ایستگاه‌های هواشناسی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در یک دوره ده‌ساله، پارامترهای مختلف نظیر شاخص بارش استاندارد (spi: standard precipitation index)، شاخص دهک‌ها (di: decile index)، شاخص عدد z (zci: number index)، شاخص z چینی (czi: chinese z index) و شاخص z چینی اصلاح‌شده (mczi: modified chinese z index) تعیین شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار dip استفاده شد و شاخص‌‌های به‌دست‌آمده با استاندارد‌ها مقایسه شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد شاخص‌های مطالعه‌شده (czi و mczi) طی دوره ده‌ساله در استان‌های گلستان و مازندران با روند مشابهی افزایش یافته است، اما امکان وقوع خشک‌سالی در استان گیلان مخصوصاً در فصل تابستان به علت میانگین بارندگی ماهانه منفی‌تر نسبت به دو استان گلستان و مازندران، بیشتر بوده است. با توجه به شاخص mczi برای استان گیلان در اسفند ماه و مازندران در فروردین ماه با شاخص کمی به ترتیب 1 و 0/8 - دارای خشک‌ترین ماه به علت احتمالی اثرات تغییرات اقلیم بوده است.نتیجه‌گیری: استفاده از نتایج این تحقیق می‌تواند برای تعیین و پیش‌بینی شرایط آینده و تهیه هشدار زودهنگام در زمینه خشک‌سالی و اقدامات کنترلی مناسب به‌ویژه در مناطقی مفید باشد که با محدودیت آب مواجه هستند.

Investigation of Drought Indices in Golestan, Mazandaran, and Guilan Provinces during a 10-Year Period (2009-2019)

Introduction and purpose: One of the most important effects of climate change is drought, a condition that is caused by a long period without rainfall; however, the determination of the time and place of its beginning is difficult. Many researchers have attempted to develop the necessary techniques to analyze and monitor drought indicators and their impact on the climate. In this regard, the present study aimed to investigate the drought indices for 10 years in a descriptive crosssectional design in Golestan, Mazandaran, and Guilan provinces.Methods: In the present descriptive crosssectional study, different drought indices were determined, such as standard precipitation index (SPI), decile index (DI), number index (ZCI), Chinese z index (CZI), and modified Chinese z index (MCZI). Finally, DIP software was used for data analysis(version: 2.0), and The obtained indicators were compared with the standards.Results: Based on the results, the studied indicators had a similar upward trend in all stations of Mazandaran and Golestan provinces for 10 years. However, there was the possibility of drought in Guilan province in summer according to CZI and MCZI indices, compared to the other two provinces since the average monthly rainfall was lower than that of the other two provinces. According to the MCZI index, Guilan and Mazandaran provinces had their driest months in March (1) and April (0.8), respectively, which could be due to the effects of climate change.Conclusion: Results of this study can be useful for the determination and prediction of the future conditions of these areas and the provision of early warnings of drought, especially in areas with water scarcity.