بررسی هیدروشیمی و فرایندهای موثر بر کیفیت آبخوان محدوده پالایشگاه شیراز

هیدروشیمی علمی است که در آن به مطالعه ترکیب، توزیع و رفتار شیمیایی آب‌های طبیعی پرداخته‌ می‌شود. این علم در مدیریت منابع آب، ارزیابی کیفیت آب و تاثیر تغییرات زیست‌محیطی آن و همچنین تعیین منشا ترکیبات موجود در منابع آب‌ اهمیت بالایی دارد. پالایشگاه شیراز در سال 1352 در فاصله 20 کیلومتری شمال این شهر ساخته شده است. آبخوان محدوده ساختگاه و اراضی اطراف آن، به‌عنوان بخشی از منابع تامین آب مصارف صنعتی، کشاورزی و به‌صورت محدود جهت آب شرب مناطق پایین‌دست محسوب می‌شود. در این پژوهش با نمونه‌برداری و آنالیز آب طی دو مرحله (دی‌ماه 1401 و شهریور 1402) به بررسی هیدروشیمیایی و فرایندهای موثر بر شیمی آب زیرزمینی منطقه پرداخته شده است. نتایج نشان می‌داد که دمای آب نمونه‌ها بین 19.1 تا 25 درجه سانتی‌گراد متغیر است، اما مقدار اسیدیته آن‌ها تغییرات زیادی نشان نمی‌دهد و در بازه 7.5 تا 8.8 می‌باشد. گستره هدایت الکتریکی در نمونه‌های مورد پژوهش بین 321.7 تا 2346 میکروزیمنس بر سانتی‌متر است. بر اساس نمودار پایپر، تیپ غالب نمونه‌های آب شامل دو نوع بی‌کربنات منیزیک-کلسیک و سولفات منیزیک-کلسیک می‌باشد. ضریب پیرسون، همبستگی‌های‌ قوی و مثبت میان کاتیون‌ها و یون کلر و همبستگی‌های منفی بین یون‌های بی‌کربنات و سولفات را نشان می‌دهد. نمودار گیبس تعامل آب و سنگ و نمودارهای نسبت یونی و ترکیبی نیز انحلال کانی‌های کربناته را به‌عنوان مهم‌ترین عامل موثر بر شیمی آب منطقه می‌دانند. این احتمال وجود دارد که پایین آمدن غلظت سولفات موجود در آب ناشی از فعالیت‌های میکروارگانیسم‌های خاک برای تجزیه آلودگی هیدروکربنی باشد.

hydrochemical investigation and influencing processes on aquifer quality in the shiraz refinery area

shiraz oil refining was built in 1973 at a distance of 20 kilometers north of shiraz. the aquifer area of ​​the refinery and its surrounding lands have been part of one of the sources of industrial and agricultural water needs of ​​the downstream areas. in this research, by water sampling and analyzing during two periods (january and september 2022), the hydrochemical investigation and processes affecting the groundwater chemistry have been investigated. the water temperature of the samples varied between 19.1 and 25°c. the amount of acidity changes in the range of 7.5 to 8.8. the range of electrical conductivity in the studied samples was between 321.7 and 2346 µs/cm. according to the piper diagram, the dominant type of water samples includes two calcium-magnesium bicarbonate and calcium-magnesium sulfate. the pearson matrix showed strong and positive correlations between cations and chloride and negative correlations between bicarbonate and sulfate. gibbs diagram considers the interaction of water and rock as the main process affecting the hydrochemistry of the groundwater. the ionic and composition ratio diagrams also consider the dissolution of carbonate minerals and to a less extent, evaporite minerals as the most important factors influencing the water chemistry of the region. it is possible that the low sulfate concentration in water is caused by the activities of soil microorganisms to break down hydrocarbon pollution.