اثرات بهره برداری آبخوان ها بر کیفیت منابع آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت نیشابور، شمال شرق ایران)

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بهره برداری از آبخوان ها بر کیفیت منابع آب های زیرزمینی دشت نیشابور (خراسان رضوی) انجام شده است. در این پژوهش روند تغییرات کیفی و کمی آب در چاه های مشاهده ای در بازه زمانی 10 ساله بررسی شد. جهت درک بهتر میزان تغییرات کیفیت آب، نمودار کموگرافی ترسیم و برای تعیین کیفیت آب از دیاگرام های شولر و ویلکوکس استفاده شد. براساس این دیاگرام ها کیفیت آب زیرزمینی دشت نیشابور (99-1398) برای مصارف شرب از خوب تا کاملاً نامطبوع متغیر می باشد و حدود 27 درصد نمونه ها در رده c4-s4 و c4-s3 قرار گرفته که خیلی شور بوده و برای کشاورزی مناسب نیست. بر اساس نمودار کموگراف ترسیمی، متوسط تغییرات هدایت الکتریکی از سال 1389 تا 1399 روند افزایشی داشته و از 3600 میکروموس بر سانتی متر به 3800 میکروموس بر سانتی متر افزایش یافته است. بالاترین میزان هدایت الکتریکی در بخش غربی محدوده کال شور است. مقادیر قابل توجه رسوبات سیلتی- رسی واجد املاح تبخیری، قرارگیری در پایاب حوضه آبریز و شیب مورفولوژیکی اندک نیز موجب کاهش کیفیت آب شده است. بررسی ها نشان می دهد با افزایش مصرف بی رویه آب های زیرزمینی در ده سال گذشته، میزان سطح آب بطور متوسط سالانه 1.29 متر کاهش یافته است. بر اساس نتایج این بررسی که حاکی از افت و کاهش کیفیت آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه است، می توان اذعان داشت که با روند فعلی، در آینده نه چندان دور اثرات زیست محیطی متعددی از قبیل کاهش آبدهی و یا خشک شدن چشمه ها، قنوات و چاه ها، تغییر کاربری اراضی و الگوی کشت منطقه و نشست زمین را در منطقه شاهد خواهیم بود.

the effects of exploiting aquifers on the quality of groundwater resources (case study; neyshabour plain, northeast iran)

the present study evaluated the effect of aquifer exploitation on the quality of groundwater resources in neyshabour plain (khorasan razavi). in this research, the qualitative and quantitative changes in water in observation wells were investigated over a period of 10 years. in order to better understand the changes in water quality, a chemograph diagram and shuler and wilcox diagrams were used. according to these diagrams, the quality of underground water in neyshabour plain varies from good to completely unpleasant for drinking purposes, and about 27% of the samples are in c4-s4 and c4-s3 categories, which are very salty and is not suitable for agriculture. according to the chemograph schematic diagram, the average electrical conductivity had an increasing trend through the years 1389 to 1399 from 3600 micromos/cm to 3800 micromos/cm. the highest values of ec are in the western part of kal-shor. significant amounts of silty-clay sediments with evaporative salts, placement in the catchment basin and small morphological slope have reduced the water quality. the results show that with the excessive use of groundwater in the last ten years, the water level has decreased 1.29 meter on average annually. based on the results of this study, which indicates the decrease in the groundwater level and water quality in the study area, it can be mentioned that with the current trend, there will be numerous environmental effects, such as the reduction of irrigation or the drying up of springs, qanats, and wells, change of land use, cultivation pattern and land subsidence in the region in the future.