غلظت و گونه سازی عناصر سنگین در خاک ها و گیاهان اطراف معدن مس ایجو (شمال‌غرب شهر بابک، استان کرمان)

در این مطالعه غلظت و گونه سازی فلزات در خاک و هم چنین نمونه گیاه درمنه، در اطراف یک منطقه کانه‌زایی و دگرسانی (معدن مس پورفیری ایجو، استان کرمان)، مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور تعداد 34 نمونه خاک و 8 نمونه گیاه درمنه، جمع آوری و به روش های استاندارد تجزیه شدند. هم چنین بر روی برخی از نمونه های خاک مطالعات گونه سازی انجام گرفت. نتایج نشان داد که غلظت فلز cu در محدوده مربوط به زون دگرسانی پتاسیک (به طور میانگین mg/kg 457.25) و عناصر pb، zn و as در محدوده مربوط به زون دگرسانی آرژیلیک، بیش‌ترین غلظت و غنی شدگی را دارا هستند (به ترتیب mg/kg 137، mg/kg 580.06 و mg/kg 47.06). نتایج محاسبه شاخص های ژئوشیمیایی نیز نشان داد که بیش‌ترین ضریب غنی شدگی و ضریب زمین‌انباشت مربوط به عناصر آرسنیک، سرب و روی در زون دگرسانی آرژیلیک است و فلز مس نیز بالاترین ضرایب ژئوشیمیایی را در زون دگرسانی پتاسیک نشان می دهد. نتایج استخراج ترتیبی آشکار ساخت که فلزات مورد مطالعه، در فاز تبادل‌پذیر (1.89 % از غلظت کل) کمترین غلظت را داشته و تمرکز بالایی در فاز باقی‌مانده دارند (79.70 %). بر اساس ارزیابی غلظت فلزات در گیاه درمنه و هم چنین محاسبه شاخص های بیوژئوشیمیایی مشخص شد که بالاترین ضریب انتقال متعلق به فلز z و کمترین مقدار آن متعلق به فلز cr است. هم چنین بالاترین ضریب زیست تمرکز، برای فلز cu بدست آمد. این مطالعه به طور کلی نتیجه می گیرد که اگرچه منشا بیش تر فلزات در خاک منطقه (در شرایط فعلی) طبیعی است؛ اما تشدید فعالیت‌های معدنکاری و استخراج کانسنگ در آینده می‌تواند باعث افزایش غلظت فلزات و یا دسترس پذیری آن ها در محیط خاک و گیاه شود.

Concentration and speciation of heavy elements in soils and plants around Ijo porphyry copper mine (NW ShareBabak, Kerman province)

Heavy metal concentration and speciation in soils and native plants around the Ijo copper mine (Kerman province) are investigated in the present study. For this purpose, 34 soil samples (040 cm in depth) and 8 native plants (Artemisia sp.) are collected and analyzed by means of standard methods. In addition, chemical forms of heavy metals are determined by Tessier fivestage extraction procedure. The results obtained indicated that Cu (457.25 mg/kg on average) in potassic alteration zone and As, Pb and Zn in argillic (47.06, 137 and 580 mg/kg on average, respectively) have the highest concentrations. The calculated enrichment factor (EF) and geo accumulation indices (Igeo) also confirmed this distribution pattern. The results of sequential extraction method indicated that all the metal studied have relatively low proportion in the exchangeable fraction (F1, 1/89 % of their total contents) and high contribution in the residual fraction (79/70 % of total contents) implicating their main geogenic sources in the soils. Levels of heavy metal in Artemisia and based upon the calculated biogeochemical indices (Transfer factorTF and Bioconcentration factorBCF), it was revealed that Zn and Cr (Mn as well) have the highest and lowest transfer factors, respectively. Also, the highest BCF are calculated for Mo, Cd and Cu. This study generally concludes that although the metals in soils are inherited mainly from the natural or lithogenic source in the study area, intensive exploitation and mining activities might enhance the soil metal contamination rate and make metals more available that it should be considered in future assessments.