بررسی زمین‌شیمی زیست‌محیطی اثرات آبیاری پساب بر خاک‌های کشاورزی و سطحی جنوب شهر تربت حیدریه، استان خراسان رضوی، شمال‌شرق ایران

زمین های کشاورزی جنوب شهر تربت حیدریه به مدت بیش از 30 سال با پساب شهری آبیاری شده اند. در این پژوهش ترکیب شیمیایی و خواص فیزیکوشیمیایی خاک های آلوده آبیاری شده با پساب و میزان فلزات سنگین سبزیجات کشت شده بر روی این خاک ها تعیین شده و با نمونه های غیرآلوده مقایسه شده است. در خاک های آلوده میزان ph (7.8-7.5) کمتر و درصد ماده آلی (بیش از 2.3) بیش تر از سایر خاک ها (با ph بالای 8 و درصد ماده آلی کمتر از یک) می باشد. مقادیر یکسان اکسیدهای اصلی و روند مشابه الگوهای عناصر نادر خاکی (ree) در تمام نمونه های خاکی، مواد مادر مشابه در تشکیل آن ها را پیشنهاد می دهد. با این حال میزان عناصر کمیاب در خاک های آلوده و سایر نمونه ها بسیار متفاوت است. خاک های آلوده شده با پساب غنی شدگی قابل ملاحظه در بسیاری از عناصر بالاخص فلزات سنگین نشان می دهند. خاک های آلوده در مقایسه با سایر نمونه ها نسبت های 206pb/204pb، 207pb/204pb، 208pb/204pb و 206pb/207pb پایین تر و 208pb/206pb بالاتری دارند که نشان از تاثیر منابع بشر زاد بر ترکیب این خاک ها دارد. زیست دسترس پذیری فلزات سنگین در خاک های آلوده به نسبت سایر خاک ها بسیار افزایش یافته و موجب بالا رفتن ضریب انتقال به گیاه و تمرکز بالای فلزات سنگین در سبزیجات کشت شده بر روی این خاک ها شده است. غلظت فلزات سنگین cd، cr و pb در سبزیجات آلوده به بالاتر از حداکثر غلظت مجاز می رسد.