تحلیل پویای میزان صادرات و سهم درآمد فروش نفت و گاز ایران در افق زمانی 2050

هدف: هدف اصلی پژوهش، تحلیل پویایی میزان صادرات و درآمد فروش نفت و گاز در افق زمانی 2050 می‌باشد. افزایش صادرات نفت به عنوان مهم‌ترین منبع تامین ارز، پتانسیل ایجاد منبع درآمدی کلیدی برای کشور دارد؛ بنابراین، سیستمی پویا برای پیش‌بینی صادرات و درآمد فروش نفت در آینده نیاز می‌باشد که مستلزم در نظر گرفتن روابط علی و معلولی بین متغیرهای تاثیرگذار بر مساله اصلی پژوهش است.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت موضوع توصیفی-تحلیل است که از مدل‌سازی سیستم پویا برای ساخت مدل استفاده شده‌ است. نمودار جریان مدل پژوهش با استفاده از متغیرهای مورد تایید خبرگان و روابط علی معلولی در نرم‌افزار ونسیم طراحی شده است.یافته‌ها: دو حلقه مثبت رشد فروش نفت و گاز و رشد بهره‌برداری از ظرفیت میادین نفت و گاز و سه حلقه منفی محدودیت ظرفیت در میادین نفت و گاز، محدودیت در بهره‌برداری ظرفیت میادین نفت و گاز و حلقه سوم با محدودیت دسترسی‌پذیری به منابع نفتی ایجاد شد. همچنین در مدل سیستم پویا سه سناریو خوش‌بینانه، میانه‌رو و بدبینانه شبیه‌سازی شدند. در سناریو اول شبیه‌سازی بر اساس تغییرات پارامتر قیمت نفت در سال‌های آینده انجام گرفت. میزان رشد صادارات نفت و گاز در این  سناریو %38 به‌دست ‌آمد. در سناریوی دوم درآمد حاصل از صادرات به صورت خوش‌بینانه رشد هشت برابری نشان داد و در نهایت در بدبینانه‌ترین سناریو نمودارهای طراحی‌شده نشان داد که مقادیر متغیرهای حالت ثابت می‌ماند. در نهایت اعتبارسنجی با استفاده از تحلیل سناریوهای مختلف برای مدل سیستم پویا انجام گرفت.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مقاله علاوه‌ بر تحلیل پویایی عوامل موثر در متغیرهای صنعت نفت و گاز، تاثیرات زمانی این تغییرات نیز مورد توجه قرارگرفته است. در مطالعات قبلی سناریوهای آینده صنعت نفت و گاز، صرفا با متغیرهای توسعه اقتصادی انجام شده است، در حالی که در این پژوهش مقادیر سایر متغیرها نظیر ظرفیت تولید، مخازن موجود و ریسک بازارها در افق زمانی 2050 در مدل پویا برای سناریوها به عنوان متغیر اصلی در نظر گرفته شده است.

dynamic analysis of iran’s oil and gas exports and sales revenue in the time horizon of 2050

purpose: the main purpose of this paper is a dynamic analysis of oil and gas exports and sales income in 2050. a dynamic system is needed to forecast the export and sales of oil in the future, which requires considering the cause-and-effect relationships between the variables affecting the main research problem.methodology: this paper is applied in terms of purpose, which uses dynamic system modeling to create the model.findings: two positive causal loops of oil and gas sales growth and oil and gas field capacity utilization growth, and three negative causal loops of capacity limitations in oil and gas fields, limitations in oil and gas field capacity utilization, and the third was created with the limitation of access to oil resources. also, three optimistic, moderate, and pessimistic scenarios were simulated in the dynamic system model. in the first scenario, the simulation was performed based on the changes in the oil price parameter in the future. in this scenario, oil and gas exports grew by 38%. in the second scenario, the income from exports showed an eight-fold growth optimistically. finally, in the pessimistic scenario, the graphs showed that the values of the state variables remained constant. finally, the validation was done using the analysis of different scenarios for the dynamic system model.originality/value: in this paper, in addition to the dynamic analysis of the factors influencing oil and gas industry variables, the time effects of these changes have also been considered. previous studies have only used economic development variables to predict the future of the oil and gas industry. in this paper, the values of other variables, such as production capacity, existing reservoirs, and market risk, are considered as the main variables in the dynamic model for scenarios in the time horizon of 2050.