مقایسه تطبیقی تشریح کبد و سیستم صفراوی از دیدگاه طب سنتی و طب نوین

مقدمه و هدف: داشتن اطلاعات از تشریح کبد به عنوان اساس مباحث بالینی در درک و فهم بهتر درمان بیماری های این عضو و یافتن درمان درست و سریع بیمار کمک می کند. مقایسه تطبیقی باعث یادآوری دانش و تلاش پزشکان قدیم برای شناخت و درمان بیماریها می نماید. لذا هدف از تحقیق حاضر مقایسه تطبیقی دیدگاه طب سنتی و طب نوین در تشریح کبد و مجاری صفراوی است. مواد و روش ها: در این مقاله ابتدا متون معتبر طب سنتی مانند «تشریح تفرشی»، «قانون ابن سینا»، »طب اکبری»، « تشریح الابدان منصوری»، «خزائن الملوک» و «ذخیره خوارزمشاهی» مورد بررسی قرار گرفت. در انتخاب کتاب ها اعتبار مولف و قابل استناد بودن در نظر گرفته شده است. مطالب تشریحی نت برداری و جمع آوری گردید. سپس با مطالب طب نوین از کتب آناتومی گری و اسنل تطبیق داده شد. در انتها در قالب جداول مقایسه و تفاوت و شباهتها بیان گردید. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که توصیفات آناتومیک دقیقی و عملکرد کبد صورت گرفته است. کبد دارای غشاء پوشاننده به رنگ سرخ تیره و در پهلوی راست و جزیی از بالای شکم معرفی شده که با رباط علاقه، اکلیلی و مثلث به اطراف بسته شده است. این غده دارای قطعه ایمن، ایسر، اسپیژل و مربعی می باشد. همچنین دارای سطوح فوقانی، تحتانی، قدامی و مجاورات آن حجاب حاجز، دنده ها، معده، قولون، اثنی عشر، گرده و مراره است. مراره گلابی شکل و دارای فم- میانی، عنق و مجرا است. از اجتماع مجرای کبدی و مراره مجرای کلدوک شکل می گیرد. ناف کبد به صورت دو خط طولی و یک خط عرضی است که دارای شریان کبدی، باب و مجرای صفراوی است. شاخه ای از شریان پایین رو در کبد پراکنده شده است. در بخش مقعر کبد رگ باب و در سطح محدب آن ورید اجوف قرار دارد. اعصاب به طور جزئی در جرم کبد نفوذ کرده و عصب باریکی در فاصله کبد و معده قرار دارد. توصیفات آناتومیک طب سنتی درباره کبد و مجاری صفراوی بسیار شبیه طب امروزی است و تفاوت های کمی وجود دارد. نتیجه‌گیری: در مقایسه تطبیقی تشریح کبد بین طب سنتی و جدید، تشابهات زیاد در محل و موقعیت کبد، رباطها، هیلوم، لوب ها، خونرسانی وجود دارد. در بعضی توصیفات آناتومیک مانند منشا وریدهای بدن، عصب دهی و برخی مجاورات تفاوتهایی به چشم می خورد. نامگذاری دقیق و با جزئیات کبد و بررسی عمکلرد آن به خوبی صورت گرفته است که بیانگر تسلط و شناخت دانشمندان آن زمان از دانش آناتومی و نیز تجربه بالینی آنها در شناخت بیماری ها و ارگان ها بوده است. به علاوه ما را به استفاده هر چه بیشتر از متون طب سنتی رهنمون می کند.

comparative analysis the point of view of traditional medicine about liver anatomy and bile system with modern medicine

background and aims: having information about liver anatomy as the basis of clinical discussions helps to better understand the treatment of diseases of this organ and finding the right and fast treatment for the patient. comparative comparison makes remind the knowledge and efforts of old physician to recognize and treat diseases. therefore, the purpose of this research was to compare the traditional medicine and modern medicine in anatomy of the liver and biliary tract. materials and methods: in this article, the authentic texts of traditional medicine such as tashrih tafarshi, avicenna's al-qanun, teb akbari, tashrih al-abdan-e mansouri, khazaen al-molouk and zakhireye khwarazmshahi were investigated. in the selection of books, author's credibility and citation are taken into consideration. descriptive materials were noted and collected. then, it was adapted to the contents of modern medicine from gray and snell's anatomy books. finally, differences and similarities were expressed in the form of comparison tables. results: the results of this research show that accurate anatomical descriptions and liver function have been made. the liver has a dark red covering membrane and it is on the right side and part of the upper abdomen, which is closed around with the ligament of alageh, aklili and mosalas. this gland has imen, iser, spijel and morba pieces. it also has the upper, lower, front and adjacent surfaces of the diaphragm, ribs, stomach, colon, duodenum, kidney and gall bladder. the gall bladder is pear-shaped and has a fem, median, neck and duct. it is formed from the union of hepatic and biliary ducts. the hilum of the liver has two longitudinal lines and one transverse line, which has the hepatic artery, portal and bile duct. a branch of the inferior artery is scattered in the liver. the portal vein is located in the concave part of the liver and the vena cava is located on its convex surface. the nerves partially penetrate the liver mass and a narrow nerve is located between the liver and the stomach. anatomical descriptions of traditional medicine about the liver and bile ducts are similar to modern medicine and there is little difference. conclusion: in the comparative comparison of liver anatomy between traditional and modern medicine, there are many similarities in the location and position of the liver, ligaments, hilum of the liver, lobes, and blood supply. there are differences in some anatomical descriptions, such as the origin of body veins, innervation, and some adjacencies. the precise and detailed naming of liver as well as its function have been done well, which shows the mastery and knowledge of the scientists of that time in the knowledge of anatomy as well as their clinical experience in the knowledge of diseases and organs. in addition, it leads us to use traditional medicine texts as much as possible.