مباحث تشریحی کلیه از دیدگاه ابن‌سینا و مقایسه تطبیقی آن با طب نوین

مقدمه: پژوهش در منابع طب سنتی از اولویت‌های تحقیقاتی می‌باشد. کتاب قانون به‌عنوان معتبرترین کتاب جامع پزشکی، نقش مهمی در آموزش پزشکی داشته است. ابن‌سینا در این کتاب به تشریح توجه نموده است. کلیه و مجاری ادراری در تنظیم فشار خون، دفع مواد زائد و رساندن آن به مثانه نقش دارند. در این ارتباط، پژوهش حاضر به ارائه نظریات این حکیم ایرانی و سایر منابع طب سنتی در مورد آناتومی کلیه و مقایسه تطبیقی آن با یافته‌های آناتومی جدید پرداخته است. مواد و روش‌ها: ابتدا متون معتبر طب سنتی مانند "قانون" (ابن‌سینا)‌، "ذخیره خوارزمشاهی" و "تشریح منصوری" مورد بررسی قرار گرفت. ملاک انتخاب این کتاب‌ها، اعتبار حکیمان قابل استناد و قابل ارجاع بودن نوشتارها بود. در ادامه، طی یک بررسی کتابخانه‌ای مبانی کالبدشناسی، جراحی، آسیب‌شناسی و نشانه‌شناسی با کلیدواژه‌های "کلیه" و "گرده" از منابع طب ایرانی و طب نوین استخراج شدند و مورد تحلیل و تطبیق موضوعی قرار گرفتند. سپس، اشتراکات و افتراقات بررسی شدند و به‌صورت مقایسه‌ای میان طب سنتی و نوین جمع‌بندی گردیدند. یافته‌ها: بر مبنای پژوهش صورت‌گرفته مشخص شد که پزشکان ایرانی با وجود ملاحظاتی که در استفاده از بدن انسان در تشریح داشته‌اند و بیشتر از تشریح حیوانات برای آموزش و تحقیق استفاده می‌کرده‌اند، شناخت دستگاه کلیه و مجاری ادراری توسط پزشکان ایرانی از نظر آناتومی و فیزیولوژی با دقت صورت گرفته است و با یافته‌های پزشکی نوین مطابقت بسیاری دارد. نتیجه‌گیری: توصیفات آناتومیک دقیق و شناخت انواع بیماری‌های کلیه براساس علائم آن‌ها نمایانگر دقت و تفسیر درست از علامت و نشانه‌شناسی کلیه و آگاهی دقیق از عملکرد آن می‌باشد.

Anatomy of the Kidney from the Point of View of Avicenna and Its Comparative Analysis with Modern Medicine

Introduction: Research in traditional medicine sources is one of the research priorities. The book of law as the most authoritative comprehensive medical book play an important role in medical education. Ibn Sina explains anatomy in this book. The kidneys and ureter are involved in regulating blood pressure, disposing of the waste material and passing it to the bladder. This article presents the views of this Iranian wise and other traditional medicine sources on renal anatomy and compares findings with the results of the new anatomy. Materials and Methods: At first, texts of traditional medicine such as law (Ibn Sina), Kharazmhahi and Mansuri’s description were studied. The criterion for choosing these books has been the credibility of the wise men to be cited and referable to the writings. Then, during a library study, the foundations of anatomy, surgery, pathology, semiology with the key words "kidney" and "pollen" from Iranian medicine sources and sources of modern medicine have been extracted and analyzed. Communities and differences were reviewed and compared in the traditional and modern medicine. Results: According to studies, it was found that Iranian physicians, despite the considerations that have been described in the use of the human body and used more animal model for teaching and research, knowledge of the anatomy and physiology of the kidney and urinary system by Iranian physicians have been carefully considered and is consistent with modern medical findings.