بحران جدید گاز ایران؛ چرایی و دلالت های امنیت اقتصادی آن

بر اساس گزارش مجمع شرکت‌های تولیدکننده گاز، ایران با 34 تریلیون مترمکعب ذخیره اثبات‌شده (ذخایر اثبات‌شده یا p1 به ذخایری با احتمال بیش از 90 درصد اطلاق می‌شود) گاز پس از روسیه بیشترین ذخایر گازی دنیا (حدود 16 درصد از مجموع کل ذخایر اثبات‌شده جهان) را در اختیار دارد (مجمع کشورهای تولیدکننده گاز، 2022). با اتکا به همین منبع عظیم، برداشت و تولید از ذخایر گازی در دستور کار قرار گرفت. با آغاز بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی در دهه 1370، اکنون گاز به‌عنوان مهم‌ترین حامل انرژی در کشور شناخته می‌شود و قریب به  75 درصد از سبد انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. توسعه صنعت گاز وابستگی به سوخت مایع را کاهش داده و از منافع ایران در میدان مشترک با قطر حراست کرده، اما عرضه گاز جهت مصرف داخلی بوده و در بخش مصرف کنترل و محدودیتی اعمال نشده است. افت فشار میدان پارس جنوبی و روند صعودی مصرف، چالشی جدی برای تامین گاز پیش روی کشور قرار داده است. متاسفانه در 5 سال گذشته، سرمایه‌گذاری مناسبی در نگهداشت و توسعه تولید گاز ایران صورت نگرفته است و با کاهش دست‌کم روزانه حدود 30 میلیون مترمکعب تولید (معادل یک فاز پارس جنوبی) در هر سال مواجه هستیم. در فصل سرد، افزایش تقاضای بخش خانگی موجب اعمال قطعی در بخش صنعت، کاهش صادرات یا افزایش مصرف نفت کوره به‌عنوان سوخت نیروگاه‌ها می‌شود. متاسفانه امروز نه‌تنها نمی‌توان به صادرات گاز فکر کرد، بلکه با افزایش روزافزون مصرف با توجه به قیمت‌های نسبتاً رایگان گاز، خطر تبدیل شدن به واردکننده گاز برای تامین انرژی کشور در فصل سرد، کشور را تهدید می‌کند. اتخاذ سیاست‌هایی برای افزایش تولید، کنترل مصرف و سرمایه‌گذاری بر منابع انرژی جایگزین با بهره‌گیری از ظرفیت‌های یکتای ایران در انرژی‌های تجدیدپذیر، از اولویت‌های مهم برای تامین امنیت انرژی در کشور است.