تحلیلی بر آثار مالیات بر عایدی سرمایه در اقتصاد ایران

مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که بر اختلاف قیمت خریدوفروش دارایی وضع می‌شود. در ایران تولیدکنندگان و کارمندان ملزم به پرداخت مالیات هستند، اما سرمایه‌داران و سوداگران نسبت به عایدی کسب‌شده از سرمایه و سوداگری، مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. این بی‌عدالتی مالیاتی موجب تشویق افراد اقتصادی به سمت فعالیت‌های غیرمولد می‌شود. لذا مهم‌ترین هدف اعمال مالیات بر عایدی سرمایه، حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد با محدود کردن فعالیت‌های سوداگرانه، کاهش نوسانات بازارهای دارایی ازجمله خودرو، مسکن، طلا و ارز و نیز جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی در این بازارها، بهبود عدالت مالیاتی، ترغیب بنگاه‌ها به تامین مالی داخلی و ارتقای کارایی (با توجه به اثر قفل‌شدگی) است. یکی از راه های کاهش فعالیت های نامولد در کشور، افزایش هزینه های انجام این فعالیت هااست که با ابزاری مانند مالیات بر عایدی سرمایه به‌تنهایی ثمربخش نیست و لازم است هم‌زمان، محیط کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری در کشور نیز بهبود یابد و رفع موانع موجود بر سر راه فعالیت‌های مولد و تولیدی در دستور کار قرار گیرد. در این نوع پایه مالیاتی حتماً باید ملاحظاتی مانند «تمایز بین عایدی واقعی و عایدی غیرواقعی و نحوه تفکیک آن در دارایی‌های مختلف»، «تورم و عواید سرمایه‌ای بلندمدت و کوتاه‌مدت» و «لحاظ زیان‌های سرمایه‌ای در محاسبه عایدی خالص» را در نظر گرفت. در نهایت اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه دست‌کم در کوتاه‌مدت و تا زمان رسیدن به بلوغ کافی نمی‌تواند موجب کاهش تورم و حل‌وفصل مشکلات ایجادشده در بازارهای ارز، خودرو، مسکن و... شود.