تبیین ژیوپلیتیکی شکل‌گیری سازمان منطقه‌ای در حوزه ژیوپلیتیکی خزر‌- آسیای مرکزی

جمهوری اسلامی ایران «اکو» را «گروه‌بندی منطقه‌ای» خود می‌داند، ولی تحریکات و دخالت‌های خارجی میان اعضای این سازمان بیشتر از آن است که اجازه دهد اکو در شرایط و ساختار کنونی اش به گروه‌بندی منطقه‌ای واقعی تبدیل شود. با توجه به این حقیقت که هشت عضو اکو شامل جمهوری آذربایجان، ازبکستان، افغانستان، ایران، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در منطقه خزر ‌ـ آسیای مرکزی واقع‌اند، این تشکیلات را می‌توان سازمان منطقه-ای بالقوه خزر‌ـ آسیای مرکزی دانست که می‌تواند از مجموع کشور های این منطقه یک گروه‌بندی منطقه ای واقعی و مهم به وجود آورد. این مقاله با روش توصیفی‌ـ تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و استفاده از روش دلفی سعی در بررسی عوامل همگرا و واگرا و وزن‌دهی آنها در شکل‌گیری سازمان منطقه ای مد نظر دارد. یافته‌های تحقیق در دو عنوان کلی عوامل همگرا (ژیوپولیتیک دسترسی، ژیوپولیتیک لوله‌های نفتی، نقش ژیوکالچر ایران و...) و عوامل واگرا (نقش نیرو‌های فرامنطقه‌ای، تفاوت در ماهیت نظام‌های سیاسی، اختلافات و رقابت‌های درون‌منطقه‌ای و...) چشم‌انداز روشنی برای دستیابی به نظام منطقه‌ای موثر در افقی میان‌مدت به نمایش نمی‌گذارد.