عوامل موثر بر اتحاد استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و سوریه در دهه 1980

اتحاد ایران و سوریه از جمله اتحادهای مهم، نادر و طولانی‌مدت در طی چندین دهه‌ی گذشته در سطح سیاست و امنیت خاورمیانه بوده است. این اتحاد که یکی از تاثیرات بیرونی پیروزی انقلاب اسلامی و ناشی از تغییر در ماهیت اتحادها و صف‌بندی‌های موجود منطقه‌ای بوده و در ابتدای دهه‌ی 1980 ایجاد گردید، علی‌رغم بسیاری از تحلیل‌ها نه تنها در کوتاه مدت فرونپاشید؛ بلکه توانست تقویت و تداوم یابد و تنها به سوریه و ایران محدود نشود، بلکه ابعاد وسیع منطقه‌ای در لبنان، فلسطین و حتی فراتر از آن پیدا نمود و در نهایت به تشکیل محور مقاومت انجامید. از این رو پرسش اصلی این مقاله عبارت است از اینکه: چه عوامل و مولفه‌هایی در شکل‌گیری و تقویت اتحاد ایران و سوریه طی دهه‌ی 1980 تاثیرگذار بوده‌اند؟ فرضیه مقاله آن است که: زمینه‌ها و بسترهای مادی و معنایی ایجاد کننده الگوی دوستی و همکاری و تعامل نزدیک امنیتی بین ایران و سوریه به شکل‌گیری و تقویت اتحاد آنها و مقابله با تهدیدات مشترک و تامین منافع مشترک در دهه‌ی 1980 گردید. بررسی مساله با کمک نظریه مجموعه امنیتی منظقه‌ای، و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی نشان دهنده‌ی آن است که مهم‌ترین ملاحظات امنیتی (مادی و معنایی) و مولفه‌های شکل‌دهنده و تقویت کننده اتحاد بین ایران و سوریه عبارت بوده‌اند از: وجود بسترها و زمینه‌های هویتی و ایدئولوژیک و استراتژیک مشترک و منافع و تهدیدات مشترک ناشی از آن در سطح منطقه‌ای؛ ادراک مشترک از تهدید رژیم صهیونیستی در منطقه؛ وجود ایدئولوژی‌های تجدیدنظرطلب، و اشتراکات ایدئولوژیک در ضدیت با آمریکا و منازعه با رژیم صهیونیستی؛  مقابله ایران و سوریه با تهدیدات امنیتی از سوی عراق و مقابله با برتری‌طلبی آن؛ حمایت سوریه از ایران در طول جنگ عراق علیه ایران؛ نقش اشتراکات مذهبی- ایدئولوژیک؛ تلاش دو کشور ایران و سوریه برای کسب مشروعیت مذهبی در سطح خارجی، و تامین منافع ایران و سوریه در قالب اتحاد، در جهان عرب، به ویژه لبنان.

factors affecting syria and the islamic republic of iran’s strategic alliance in the 1980s

one of the most significant, uncommon, and enduring alliances in middle eastern politics and security over the last few decades has been that between iran and syria. this alliance, which was formed at the beginning of the 1980s and was one of the external effects of the islamic revolution’s victory, was brought about by changes to other regional alliances and alignments. despite numerous analyses, it did not collapse quickly; rather, it was strengthened and extended, not only to syria and iran but also to lebanon, palestine, and other areas of the region, ultimately leading to the formation of the resistance axis. this paper aims to address this question: what factors and components influenced the formation and strengthening of the iranian-syrian alliance in the 1980s? the paper’s hypothesis is that the material and semantic contexts that created the model of friendship and cooperation, as well as close security interaction between iran and syria, formed and strengthened their alliance in the 1980s, countering common threats and securing common interests. examining the issue with the use of regional security complex theory, the analytical-descriptive method, and library and internet sources shows that the most important security considerations (physical and semantic) and the components that shaped and strengthened the alliance between iran and syria have consisted of: the existence of common identity, ideological and strategic platforms and fields, and common interests and threats resulting from it at the regional level. as for the regional security complex theory, the analytical-descriptive method, and library and internet sources indicates that the most important security considerations (physical and semantic) and the components that shaped and strengthened the alliance between iran and syria have consisted of: the existence of common identity, ideological and strategic platforms and fields, and common interests and threats resulting from it at the regional level, common perception of the zionist regime’s threat in the region, the existence of revisionist ideologies, and ideological commonalities in opposition to america and conflict with the zionist regime, iran and syria’s confrontation with security threat from iraq and confronting its supremacy, syria’s support of iran during iraq’s war, the role of ideological religious communities, the efforts of the two countries of iran and syria to gain religious legitimacy at the external levels, and to secure the interests of iran and syria in the form of unity in the arab world.