واکاوی پدیده قومی‌گرایی؛ ریشه‌ها و پیامدها در مناطق آذری‌نشین

قومی‌گرایی، گرایشات و احساسات قوم‌مدارانه و دشمنی با گروه‌ها و اقوام بیگانه می‌باشد که چندین نسل پایندگی و ماندگاری داشته و در چارچوب گسست‌‌های ملی مطالعه می‌شود. پدیده‌ای سیاسی اجتماعی که تمایلات خویشاوندی، علقه‌‌های هم‌خونی و پایین‌بودن هویت فرهنگ‌های دیگر را تقویت و جدایی‌طلبی را تشدید می‌کند. تحقیق حاضر با هدف مطالعه و تحلیل پدیده قومی‌گرایی با رویکرد کیفی و با استفاده از نظریه مبنایی و پاسخ‌یابی سوال عوامل موثر بر شکل‌گیری قومی‌گرایی در آذربایجان انجام شد و مدل مفهومی را براساس تفاسیر کنشگران و کارشناسان موضوع که ازطریق نمونه‌گیری هدفمند و برمبنای اصل اشباع نظری انتخاب شده‌اند، ارائه می‌دهد. برحسب یافته‌ها شرایط علی، پیوند مجموعه عوامل و دخالت‌های سیاسی امنیتی و فرهنگی اجتماعیِ نیروهای خارجی و عوامل داخلی هم‌چون تبعیض و ضعف دیپلماسی به‌عنوان بسترساز عوامل خارجی می‌باشند. شرایط زمینه‌ای شامل احساس محرومیت نسبی، موقعیت جغرافیایی منطقه، ایران‌دوستی، شیعه‌گری و هویت‌طلبی آذری‌ها هستند. انسجام رسانه‌‌های خارجی در موج‌سازی، ضعف رسانه‌‌های ملی و محلی و تبدیل باشگاه‌های ورزشی به موج‌سواری قومی‌گراها، شرایط مداخله‌گر می‌باشند. راهبردها عبارت‌اند از: تنویر افکارعمومی، توسعه عدالت اجتماعی، آسیب‌شناسی اجتماعی، تقویت شعائر اسلامی، مقابله سیاسی امنیتی با نیروهای خارجی، هویت‌سازی ملی و تقویت رسانه‌‌های ملی و محلی و پیامدها شامل کاهش مقبولیت و اقتدار ملی، تهدید امنیت اجتماعی، تضعیف باورها، افزایش چالش‌های اجتماعی، واگرایی اقوام، شکاف در وحدت ملی و احتمال جنگ مسلحانه و دخالت خارجی می‌باشند.کلیدواژه‌ها: قومی‌گرایی، گسست‌‌های اجتماعی، نیروهای خارجی، عوامل داخلی.

Analysis of the Phenomenon of Ethnicity; Roots and Consequences in Azeri Areas

Ethnicity; Ethnic tendencies and feelings and hostility to foreign groups that have several generations of permanence and persistence and are studied in the context of social disruptions. A phenomenon that reinforces feelings of kinship, racial affiliation, underestimation of the identity and culture of others, and intensifies separatism.By examining and analyzing this social problem through a grounded theory, a paradigm model based on the perceptions and interpretations of actors and experts has been presented. Causal conditions are the link between the set of factors and politicalsecurity and culturalsocial interventions of foreign forces and internal factors such as discrimination and the weakness of diplomacy as the bedrock of external factors. The basis conditions include feelings of relative deprivation, geographical location, ethnocentrism, ethnic cohesion under nationalism, Iranfriendliness, Shiism, and Azeri identityseeking, weak flaws, and nonsegregated protests. Intervention conditions are the cohesion of foreign mass media in making waves, the weakness of national and local media, historical oblivion, the transformation of sports clubs into rallies, and the surfing of ethnic groups. Strategies include: enlightenment of public opinion, development of social justice, social pathology, strengthening of Islamic rituals, politicalsecurity confrontation with foreign forces, national identity and strengthening of national and local media .Consequences: Decreased national legitimacy and authority, threat to social security, weakening of beliefs, increasing social challenges, ethnic divergence, gap in national unity and the possibility of armed war and foreign interference.