تحلیل مختصات نفوذ انگلستان در ایرانِ دوره مشروطه (با بهره‌گیری از رویکرد سندشناسانه‌ تاریخی)

در سپهر سیاست ایران معاصر، «نفوذ» یکی از اصلی‌ترین مفاهیمی است که در مقام عمل، در هر برهه و مقطعی از تاریخ ایران، نوعی از مخاطره و تهدید منافع را برای جامعه و کشور ایران پدید آورده است. یکی از نخستین گام‌ها در مسیر مقابله با این پروژه (پروژه نفوذ خارجی)، کسب شناخت مطلوب از جوانب مختلف این مساله و واکاوی ماهیت‌شناسانه و راهبردسنجانه عقبه تاریخی جریان نفوذ است. با عنایت به این مهم، پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش «تحلیل مضمون» به بررسی مختصات پروژه نفوذ انگلستان در جریان نهضت مشروطه ایران (بین سال‌های 1906 تا 1913) با تکیه بر تحلیل مکتوبات صادرشده ازسوی وزیر مشاور در امور خارجه وقت انگلستان (ادوارد گری) در مورد ایرانِ آن دوران، پرداخته است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که انگلستان در راستای بیشینه‌سازی منافع خود، بر پایه مجموعه‌ای از اصول نفوذگذاری، سیاست‌های هفت‌گانه‌ای را طراحی و آن‌ها را توسط عاملیت داخلی و خارجی خود، پیاده‌سازی کرده است. براساس نتایج این پژوهش، مخاطبین اصلی، ناظر، رقیب و پشتیبان، چهار دسته مخاطبی هستند که در فرآیند طراحی این سیاست‌ها، مدنظر نفوذگذاران قرار داشته‌اند.

Analysis of the coordinates of British influence in Iran during the constitutional period (Using the historical documentary approach)

In the area of contemporary Iranian politics, influence is one of the main concepts that at any point in history of Iran, has created a kind of risk and threat to the interests of Iranian society and country in practice. One of the first steps in confronting this project (external infiltration project) is to gain a favorable understanding of the various aspects of this issue and to analyze. With respect to this matter, the present study uses the content analysis method to examine the coordinates of the British influence project during the Iranian constitutional movement (between 1906 and 1913) based on the analysis of letters issued by the previous British Foreign Secretary. (Edward) has dealt with Iran at that time. The findings of this paper show that in order to maximize its interests, the UK has designed seven policies based on a set of influence principles and implemented them through its internal and external agency. According to the results of this study, the main audience, observer, competitor, and supporter, are four categories of the audience that in the process of designing these policies, the influencers have been considered the nature and strategy of the historical obstacle of the infiltration process.