دیپلماسی نهضتی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ نقشۀ راه و مسائل پیش ‌رو

دیپلماسی نهضتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی در شکل گیری روابط خارجی و بین المللی کشور ایفا نموده است. چنین نقشی در بستر قانون اساسی به تدریج منجر به تشکیل ساختارهای حاکمیتی چون نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گردید که ماموریت اصلی و اساسی آن پُشتیبانی‌ و حمایت از نهضت های آزادی بخش و دولت های حامی مقاومت در سراسر جهان است؛ که این مهم در تعامل و همکاری با سایر ساختارهای رسمی و قانونی نظام تعیّن پیدا می کند. با این وجود به نظر می رسد این موضوع پس از چهار دهه از تشکیل نظام جمهوری اسلامی و در آغازین سال های گام دوم انقلاب آنچنان که باید و شاید مورد ساخت پژوهشی و پرداخت علمی قرار نگرفته و از طرفی نقشۀ راه آن با توجه به مسائل و مشکلات پیش رو طراحی و تدوین نشده است. هدف اصلی این مقاله، بررسی و تحلیل همین موضوع است که تلاش می کند ضمن تبیین چهارچوب مفهومی و نظری مقاومت و جایگاه محکم آن در قانون اساسی، نسبت دیپلماسی نهضتی و سیاست خارجی را مورد واکاوی قرار داده و در نهایت مسائل پیش روی کاربست دیپلماسی نهضتی در عرصۀ سیاست خارجی را در چهارچوب نقشۀ راه پیشنهادی مورد ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش به لحاظ نوع تحقیق، توصیفی تبیینی و به لحاظ روش‌شناسی تحقیق بر مبنای نوع داده ها، روش کیفی است. روش گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای، اینترنتی، اسنادی و مطالعات میدانی بوده و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز تحلیل محتوا و روایی می‌باشد. نتیجۀ نهایی تحقیق این است که دیپلماسی نهضتی در راستای نظام ارزشی و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران به دنبال تشکیل محور مقاومت در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی از طریق بومی سازی مقاومت بوده و این مهم در یک نقشۀ راه پیشنهادی شش مرحله‌ای یعنی گفتمان‌سازی، شبکه‌سازی، جریان‌سازی، جنبش‌سازی، نظام‌سازی و در نهایت تمدن‌سازی مدیریت و اجرا می‌گردد. البته تحقق نقشۀ راه مستلزم توجه به مسائل و چالش‌های پیش روی دیپلماسی نهضتی است که در بخش پایانی مقاله مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

Movement Diplomacy and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran; Roadmap and The Problems ahead

Movement diplomacy in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran has played an important role in the formation of foreign and international relations since the beginning of the victory of the Islamic Revolution. Such a role in the constitution gradually led to the formation of governing structures such as the Quds Force of the Islamic Revolutionary Guard Corps, whose main mission is to support and support the liberation movements and proresistance governments around the world. Cooperation with other formal and legal structures of the system is determined. However, it seems that after four decades of the establishment of the Islamic Republic and in the early years of the second step of the revolution, this issue has not been properly researched and perhaps paid for scientifically and perhaps on the other hand. The problems ahead are not designed and developed. The main purpose of this article is to investigate and analyze this issue, which tries to explain the conceptual and theoretical framework of resistance and its strong position in the constitution, the relationship between movement diplomacy and foreign policy, and finally the issues facing the application of movement diplomacy in Assess the field of foreign policy within the framework of the proposed roadmap.