بررسی علل تلاش عربستان برای امنیتی سازی فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران

مسئلۀ هسته ای ایران یکی از موضوعات اصلی در تشدید تنش در روابط عربستان و ایران و آشکارشدن دشمنی های این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد. شاید بتوان گفت عربستان هیچ گاه تا این اندازه به صورت آشکار در مجامع بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران موضع دشمنی اش را اتخاذ نکرده بود. پس از حملۀ نظامی امریکا به عراق در سال 2003 که موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران در صدر اخبار رسانه ها و محافل سیاسی و بین المللی قرار گرفت، عربستان به صورت مستقل و در چهارچوب شورای همکاری خلیج فارس از فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران (به اصطلاح خودشان برنامۀ اتمی) به شدت ابراز نارضایتی  کرد. این کشور اقدامات ایران در این زمینه را نوعی «ماجراجویی» تلقی کرده و حتی دخالت امریکا را برای مقابله با آنکه در نگاه آنها موازنۀ قدرت منطقه ای را بر هم زده، خواستار شد. عربستان حتی پس از ناکامی در ممانعت از شکل گیری توافق، لحظه ای در ناکارآمد نشان دادن آن درنگ نکرد. عادل الجبیر وزیر امور خارجۀ سابق این کشور در مخالفت با آن  می گوید: «این توافق برای تغییر رفتار ایران کافی نیست». پرسش اصلی این است که چرا عربستان به این شدت با توافق برجام و فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران مخالفت می‌کند؟ به نظر نویسندگان هرچند جمهوری اسلامی ایران در راهبردهای امنیتی خود عربستان را به عنوان دشمن تلقی نمی کند و به دنبال امنیتی‌کردن رابطۀ خود با آن کشور نیست، ولی نخبگان عربستان در حال حاضر به جمهوری اسلامی ایران به عنوان «دشمن» نگاه می کنند. ازاین رو، به هرگونه تحرک از جانب این کشور واکنش نشان می دهند. فعالیت صلح آمیز هسته ای یکی از اقدامات جمهوری اسلامی ایران است که نخبگان عربستان آن را به عنوان «تهدیدی وجودی» برای خود تلقی کرده و اقدام به «امنیتی سازی» آن نموده اند. مقالۀ حاضر به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.

An Investigation of the Reasons of Saudi Arabia’s Efforts to Change Iran’s Peaceful Nuclear Program into a Security Challenge

The concern of Iran’s nuclear program is one of the main challenges in increasing the tensions in SaudiIranian relationship and the disclosure of Saudi’s hostility against the Islamic Republic of Iran. Perhaps Saudi Arabia had never taken an open hostile position against the Islamic Republic of Iran in international entities before. Following the US military attack against Iraq in 2003, when the nuclear activities of Iran was considerably argued in the media and international and political circles, Saudi Arabia independently declared its dissatisfaction on  Iran’s nuclear programs (atomic program, as they called it) in the setting of the Gulf Cooperation Council. Saudi regarded Iran’s activities as adventurous, and even called for US intervention to counter what they regarded as distorting the balance of power in the region. After its failure in preventing the establishment of the agreement, Saudi Arabia did not hesitate to introduce it as ineffective. Adel alJubair, Saudi’s former foreign minister, said: this agreement is not sufficient to change Iran’s behavior. The main question of this research concerns why Saudi Arabia is so strongly opposed to JCPOA and the peaceful programs of the Iranian nuclear program. The researchers believe that although the Islamic Republic of Iran does not consider Saudi Arabia as an enemy in its security strategies, and does not try to change the problems in their relationship as security challenges, the Saudi elites now regard the Islamic Republic of Iran as an enemy. Hence, they show strong reaction to any movement on the part of Iran. Iran’s peaceful nuclear activities are considered as “intrinsic threat and have changed it to security challenge. This is a descriptiveanalytical research based on library studies.