بررسی تاثیر طرح کارل فریش بر نحوه گسترش و شکل گیری ساختار شهر (مطالعه موردی: شهر همدان از سال 1300 خورشیدی تا کنون)

مقدمه : امروزه شهرها به عنوان پیچیده ترین ساخته دست بشر از اجزاء گوناگونی تشکیل شدهاند که در تعامل با یکدیگر یک کلیت واحد را بوجود می آورند. فقدان تحلیل مناسبات تاریخی شهرنشینی در ایران، از جمله مهم ترین موانع در مسیر رشد این گونه سکونت گاه ها میباشد . هدف پژوهش: هدف اصلی، بررسی تاثیر اجرای طرح کارل فریش در شهر همدان بر نحوه گسترش کالبدی این شهر در یک بازه زمانی حدوداً صدساله است.روش شناسی تحقیق: مقاله حاضر ازنظر نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق تحلیلی توصیفی است. در مرحله نخست، عوامل مطرح در شکلدهی به ساختار شهر همدان طی صدسال گذشته از منابع کتابخانه ای استخراج گردیدند. جامعه آماری کارشناسان رشته شهرسازی با مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر میباشند و روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده است. حجم نمونه در بخش ارزیابی روایی 40 نفر و در بخش نظرسنجی با طیف لیکرت 50 نفر میباشند . روایی عوامل به روش نسبت روایی محتوایی ارزیابی گردیده و با کمک پرس شنامه در قالب طیف لیکرت و تحلیل آن با آزمون t.student و فریدمن در محیط نرم افزار spss25 به ترتیب میزان اثرپذیری هر عامل و رتبه آنها در میزان تاث یرپذیری از طرح کارلفریش سنجیده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: در بین شهرهای ایران، شهر همدان به دلیل تلاش برای ایجاد شبکه شهری مدرن برنامه ریزی شده بر اساس اصول شهرسازی، کاملاً منحصربه فرد است. بافت ارگانیک این شهر با طرح کارل فریش در سال 1307 خورشیدی کاملاً تغییر کرد. طرحی بر مبنای سیستم رینگی شعاعی که با تمامی شهرهای ایران متفاوت بود . لذا قلمرو جغرافیایی مقاله حاضر محدوده شهر همدان طی یک قرن گذشته است.یافته ها و بحث : تحلیل یافته ها نشان داد عوامل تاث یرگذار بر گسترش کالبدی شهر همدان را میتوان در سه بُعد تقسیم بندی نمود. ابعاد کالبدی و بعد برنامه ریزی هر کدام با سه عامل و بُعد اجتماعی سیاسی با دو عامل بر ساختار شهر همدان اثرگذار بودهاند. نتایج : نتایج نشانداد طرح جامع اول و دوم این شهر، سکونت گاه های خودرو ، رودخانه درونشهری، بورس بازی زمین تحت تاثیر طرح کارل فریش بوده اند. برخلاف موارد فوق، سه عامل توپوگرافی زمین، شهرک سازی و محدوده های تاریخی داخل بافت شهریتحت تاثیر طرح کارل فریش نبوده و در برخی موارد، سبب تغییر در نحوه شکل گیری ساختار این شهر شده اند.

investigating the effect of karl frisch plan on how the city structure expands and forms(study sample: hamedan city from 1300 solar until now)

a historical study of a city can reveal points that cannot be identified in theoretical discussions the hamadan city is unique because of its efforts to create a modern urban network planned according to the principles of urban planning.the organic fabric of the hamadan city during the qajar period was completely changed by carl frisch’s plan in 1928 and took on a completely different structure design based on the radial ring system that was different from all the cities in iran.the main purpose of the present study was to investigate the impact of the implementation of this unique plan on how to expand the city physically over a period of approximately 100years.this article is applied in terms of type and is analytical descriptive in terms of research method. therefore, in the first stage, factors in shaping the structure of hamadan city were extracted during the last hundred years and their validity was evaluated by cvr method. then, a questionnaire was surveyed by the urban experts and the t student and friedman tests in spss25 software were used to evaluate the effectiveness of each factor and their rating on the impact of carl frisch’s plan.according to the results of this study, the first and second urban comprehensive plans of the city, slum settlements, inner city river,speculation and game exchange were influenced by frisch’s plan.contrary to the aforementioned factors, three factors including land topography in the city, settlement plans and historical areas within the urban context were not influenced by the carl frisch plan