بررسی خواص زعفران در رنگرزی کاغذ بر اساس دستورالعمل‌های متون تاریخی (مطالعه ثبات رنگی در برابر نور)

هدف این پژوهش، بررسی ثبات رنگی زعفران با توجه به دستورالعمل‌های ساخت رنگ در متون تاریخی ایرانی در برابر نور و شناسایی، معایب و مزایای آن برای استفاده در مرمت نسخ خطی است. سه نمونه کاغذ منتخب (i، ii و iii) با دستورالعمل‌های مختلف زعفران رنگ شد و بر اساس استاندارد 20283isiri ، در محفظه زنون پیرسازی گردید. سپس میزان تغییرات رنگ، ریخت‌شناسی الیاف، تخریب سلولز قبل و بعد از پیرسازی مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج آزمایش‌ها نشان داد کاغذ iii رنگرزی نشده به دلیل نداشتن افزودنی، پس از پیرسازی پایداری بیشتری نسبت به دو نوع کاغذ دیگر دارد. در مقایسه سه روش رنگرزی قبل و بعد از پیرسازی، زعفران سبب اکسایش کاغذ نشده و روش مستقیم برای رنگرزی سه نوع کاغذ، روش مناسب‌تری است. مقدار ثبات رنگی در نمونه‌های رنگرزی شده با روش دندانه زدن هم‌زمان پایداری بیشتری نسبت به روش پیش دندانه دارد، هر چند در روش پیش دندانه و مقایسه اختلاف کل رنگ، کاغذ ii پایداری بیشتری نسبت به کاغذ iداشته که این موضوع نشانگر تاثیر نوع کاغذ بر ثبات رنگی ماده رنگزای مورد استفاده در رنگرزی است.

Study of Light fastness Properties of Saffron Used in Paper Dyeing according to Historical Treatises

The purpose of this study is investigation of the colourfastness of saffron according to the instructions of dyeing in Persian historical treatises, and identifying the advantages and disadvantages of applying it in the restoration of manuscripts. Three types of selected papers (I, II and III) were dyed with saffron via different instructions. Ageing was done based on the ISIRI 20283 in Xenon container. Then, the color changes, fiber morphology and degree of cellulose degradation were compared before and after ageing. The experiments had shown that paper III, which was not dyed, had more stability than the other two types of paper after ageing. Comparing three types of dyeing methods, saffron had not been caused the oxidation of papers and the direct dyeing method was more appropriate for dyeing among three types of papers. Colourfastness in metamordanting method was more stable than premordanting method. However, in the premordanting method, comparing the total color difference (∆E) show that paper II was more stable than paper I. So, the type of paper can affect on the colourfastness of dye and this should be considered as an important issue in dyeing.