اثربخشی مداخله مددکاری گروهی با شیوه آموزش مهارت‌های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی سالمندان

هدف سالمندی مرحله ای طبیعی از رشد انسان است که در ادامه مراحل رشد قرار دارد و به عنوان مرحله نهایی رشد افراد در نظر گرفته می شود که با دیگر مراحل زندگی تفاوت بسیاری دارد. ادامه رشد در این دوره منوط به توجه و بازنگری در شیوه های زندگی و استمرار نقش های پیشین و معنابخشی به زندگی است. در این دوره فرد با کمبودهایی نظیر فوت همسر، مشکلات خانواگی، بازنشستگی، ضعف قوای روانی و جسمانی، ازدست دادن نقش ها و حضور فعال نداشتن در جامعه روبه رو می شود. این عوامل می تواند باعث سازگاری ضعیف این گروه شود. پژوهش های مختلف نشان داده است آموزش های گروهی می تواند سبب افزایش بهزیستی و سلامت روان این گروه از افراد شود. با توجه به آمار رو به رشد این گروه در جامعه ما و اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخله مددکاری گروهی با شیوه آموزش مهارت های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی سالمندان تدوین شده است.روش بررسی پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری در این پژوهش شامل تمام سالمندان عضو فرهنگسرای سالمند شهر تهران در زمستان سال 1394 بود که تعداد این افراد 100 نفر (60 زن و 40 مرد) بود. نمونه ای به حجم 60 نفر (شامل 36 زن و 24مرد) با توجه به معیارهای ورود و خروج (داشتن سن بالای 60 سال، سلامت ذهنی و روانی و عضویت در فرهنگسرا) به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و بر این اساس در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. برنامه آموزش مهارت های اجتماعی در 8 جلسه و هر جلسه 90 دقیقه برای گروه آزمایش انجام شد. به منظور سنجش سازگاری اجتماعی افراد، قبل از شروع اولین جلسه و بعد از پایان آخرین جلسه، پرسش نامه سازگاری اجتماعی بل و پرسش نامه جمعیت شناختی بین افراد شرکت کننده در پژوهش توزیع و توسط آنان تکمیل شد. نقشبندی روا و پایا در سال 1378 روایی و پایایی پرسش نامه سازگاری بل را به دست آوردند. ضرایب پایایی به دست آمده برای سازگاری کل 93/0، سازگاری اجتماعی 86/0، سلامت جسمانی 77/0، سازگاری خانوادگی 88/0، سازگاری هیجانی 85/0 و سازگاری شغلی 70/0 است. اعتباریابی پرسش نامه بل بیشتر به اعتبار سازه اختصاص یافته است. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد پنج عامل اندازه گیری شده در این پرسش نامه درمجموع 213/0 واریانس نمره ها را تبیین می کند. این آزمون روایی محتوایی مناسبی دارد. برای تحلیل داده ها از نسخه 16 نرم افزار spss، آمار توصیفی نظیر میانگین، فراوانی و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل آزمون های یومن ویتنی، لوین، کولموگروف اسمیرنف، t وابسته و t مستقل و کوواریانس استفاده شد. یافته ها نتایج این پژوهش نشان داد بین سازگاری اجتماعی کل و هریک از خرده مقیاس های آن شامل سازگاری خانوادگی، هیجانی، شغلی، اجتماعی و سلامت جسمانی افراد قبل و بعد از آموزش مهارت های اجتماعی (p<0/05) و نیز بین سازگاری اجتماعی کل و خرده مقیاس های آن نظیر سازگاری خانوادگی، هیجانی، شغلی، اجتماعی و سلامت جسمانی در بین افراد آموزش دیده و آموزش ندیده (p