تاثیر نشستن روی بالشتک‌های بادی و توپ بر رفتار کلاسی دانش‌آموزان با اختلال طیف اوتیسم

هدف کودکان مبتلا به اتیسم به‌دلیل مشکلات بسیار در یکپارچگی حسی، در یادگیری و رفتارهای مختل‌کننده فرایند کلاس مشکلات عمیقی دارند که این مسئله بر موفقیت‌های تحصیلی آنها به‌شدت تاثیر می‌گذارد. بنابراین با توجه به مشکلات حسی خود برای بهبود روند آموزشی به تغییرات محیطی نیاز دارند. استفاده از وسایلی چون توپ و بالشتک‌های بادی به‌جای نیمکت و صندلی می‌تواند تحریکات حسی مختلفی را به بدن کودک اعمال کند. با توجه به تاثیر تحریکات حسی (وستیبولار) بر یکپارچگی حواس دانش‌آموزان با اختلال طیف اتیسم، در این تحقیق تاثیر استفاده از توپ و بالشتک‌های بادی به‌جای صندلی بر رفتارهای کلاسی این دانش‌آموزان بررسی شد. رفتارهای کلاسی که در این تحقیق ارزیابی شد شامل نشستن، اشتغال به فعالیت و رفتارهای ناشی از اتیسم (شامل حرکات کلیشه‌ای و افزایش روابط اجتماعی و ارتباطی) بود. روش بررسی طی این مداخله رفتار کلاسی چهار دانش‌آموز پسر با اختلال طیف اتیسم در مقطع پیش‌دبستانی از دبستان تبسم مشهد به‌مدت چهار هفته به‌صورت طرح a-b-a-c تک‌موردی به‌وسیله فیلم‌برداری بررسی شد. دانش‌آموزان در دو مرحله پایه a روی صندلی معمولی، در مرحله b روی بالشتک‌های بادی و در مرحله c روی توپ درمانی نشستند. این تحقیق به‌مدت چهار هفته برای یک کلاس چهارنفره انجام شد و هر مرحله یک هفته طول کشید. در دو مرحله پایه رفتار دانش‌آموزان (میزان نشستن و عملکرد توجهی به فعالیت کلاسی) در کلاس با دوربین ثبت شد. سپس در مرحله b بالشتک‌های بادی به صندلی معمولی دانش‌آموزان کلاس اضافه شد و در مرحله c دانش‌آموزان روی توپ نشستند و ارزیابی‌ها تکرار شد. این ارزیابی‌ها با فیلم‌برداری از کودک طی سه روز در هفته (به‌صورت یک روز در میان)، هر روز یک جلسه و هر جلسه به‌مدت 10 دقیقه (درمجموع 12 جلسه معادل 120 دقیقه) مشاهده و ثبت شد. افزون‌براین درانتهای تحقیق معلمان آزمون ارزیابی رفتار کودک، آزمون گارس 2 و واینلند (مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی) را در اول دوره مبنایی و آخر دوره از کل افراد کلاس گرفتند. حرکات کلیشه‌ای، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی دانش‌آموزان درابتدا و انتهای تحقیق با آزمون گارس 2 ارزیابی شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها نسخه 19 نرم‌افزار spss و برای ترسیم نمودار نرم‌افزار اکسل به‌کاررفت.یافته‌ها نتایج نشان می‌دهد در زمان نشستن هر چهار دانش‌آموز روی بالشتک و توپ در مقایسه با زمان نشستن روی نیمکت عادی، رفتار اشتغال به فعالیت و میزان نشستن افزایش یافته بود. باوجود افزایش اشتغال به فعالیت برای همه دانش‌آموزان، فقط دو دانش‌آموز در میزان نشستن روی توپ افزایش نشان دادند. در مقایسه با نشستن روی صندلی رفتار اشتغال به فعالیت در دانش‌آموزان با نشستن روی توپ 7/11 درصد و هنگام نشستن روی بالشتک 25 درصد افزایش یافت. رفتار نشستن کودک با نشستن روی توپ و بالشتک در مقایسه با صندلی به‌ترتیب 7/31 و 3/23 درصد افزایش یافت. معلم دانش‌آموزان کاربرد توپ‌ها و بالشتک‌های بادی را برای دانش‌آموزان ترجیح می‌داد. در این مرحله کاهش رفتارهای ناشی از اتیسم مشاهده شد.نتیجه‌گیری در این تحقیق نشستن روی توپ‌های درمانی و بالشتک‌های بادی اشتغال به فعالیت و میزان نشستن در کلاس درس را در کودکان با اختلال طیف اتیسم افزایش داد و رفتار کلاسی را بهبود بخشید. به‌نظر می‌رسد استفاده از این ابزار جایگزین برای نشستن بتواند نیاز این دانش‌آموزان به تحریکات حسی را تاحدزیادی برآورده کند و رفتارهای مختل‌کننده آنها را کاهش دهد. بااین‌حال کاربرد توپ‌ها و بالشتک‌های بادی باید به‌صورت انفرادی و با توجه به واکنش هر کودک به نوع صندلی و نیاز به تحریکات وسیبولار انتخاب شود.