بهای تمام‌شده خدمات سرپایی توان‌بخشی در مرکز خدمات توان‌بخشی نظام مافی

هدف یکی از چالش‌های اساسی مراکز ارائه خدمات سلامت، محاسبه بهای تمام‌شده خدمات ارائه‌شده است. خدمات توان‌بخشی نقش قابل‌توجهی در بازیابی توانایی عملکردی افراد و بازگرداندن افراد آسیب‌دیده به جامعه برای ایفای نقش فردی و اجتماعی خود دارد. بنابراین آگاهی از بهای تمام‌شده خدمات توان‌بخشی، می‌تواند در تخصیص بهینه منابع و اصلاح بودجه کارساز باشد. مطالعه حاضر سعی دارد با محاسبه بهای تمام‌شده خدمات توان‌بخشی در مرکز خدمات توان‌بخشی نظام مافی با استفاده از روشی نوینی، مدیران ذی‌ربط را در اتخاذ تصمیمات مناسب یاری کند. روش بررسی مطالعه حاضر توصیفی، مقطعی و گذشته‌نگر بوده و بهای تمام‌شده برای 9 کد استاندارد خدمت توان‌بخشی ارائه‌شده در مرکز خدمات توان‌بخشی نظام مافی در سال 1398 (شامل خدمات سرپایی گفتاردرمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و شنوایی شناسی) را با استفاده از روش هزینه‌یابی زمان محور برمبنای عملکرد محاسبه کرده است. به منظور استخراج، تعیین معادلات زمان و محاسبه بهای تمام‌شده، ابتدا توالی فعالیت‌های انجام‌گرفته در یک کد خدمت احصا شد. سپس منابع مورد‌نیاز برای انجام هر فعالیت شناسایی و منبع هزینه‌ای برای هر فعالیت مشخص شد. در مرحله بعد محرک یا عامل هزینه برای هر منبع مشخص و میزان به‌کارگیری از آن‌ها در هر فعالیت تعیین شد. با‌توجه‌به اهمیت هزینه‌های پرسنلی، این مرحله با جزئیات و حساسیت بیشتری که بر مبنای زمان مورد‌نیاز برای ارائه هر فعالیت است محاسبه شده است. برای این منظور با در نظر گرفتن زمان حضور سالانه پرسنل و هزینه‌های حقوق و دستمزد ایشان، بهای هر دقیقه از جبران خدمات محاسبه شد. در‌نهایت هزینه‌های هر واحد از عامل تولید محاسبه شد و به منابع هزینه‌ای، جلوه‌ای پولی داده شده و مجموع آن به ازای هر کد خدمت محاسبه شد. یافته‌ها بررسی ساختار هزینه در مرکز نظام مافی نشان می‌دهد هزینه‌های مالی اجاره (47/9 درصد)، مواد و لوازم مصرف‌شدنی (11/6 درصد) و خدمات قراردادی (10/5 درصد) بالاترین سهم را در هزینه‌های این موسسه داشته‌اند. نتایج نشان می‌دهد بهای تمام‌شده خدمات توان‌بخشی سرپایی در مرکز نظام مافی (به استثنای یک کد خدمت گفتاردرمانی) بیشتر از تعرفه‌های مصوب برای خدمات مذکور بوده است. در میان سهم هزینه‌های مختلف از بهای تمام‌شده خدمات، هزینه پرسنل تخصصی در خدمات فیزیوتراپی و هزینه‌های ساختمان در خدمات کاردرمانی، گفتاردرمانی و شنوایی‌سنجی، بالاترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. هزینه تمام‌شده پرسنل ستادی در مرکز نظام مافی در حدود 3/904 ریال به ازای هر دقیقه فعالیت برآورد شده که نشان می‌دهد هزینه هر دقیقه از پرسنل ستادی، رقمی بیشتر از نیروی کار تخصصی کاردرمانی اطفال (2/046 ریال)، کاردرمانی (1/929 ریال)، گفتاردرمانی (1/899 ریال) و شنوایی‌سنجی (1/974 ریال) در این مرکز بوده است. با‌توجه‌به اینکه به‌طور متوسط، در حدود 24/5 درصد از کل هزینه‌های خدمات توان‌بخشی مربوط به هزینه‌های سربار بوده است، یکی از مهم‌ترین علل شکاف بین بهای تمام‌شده و تعرفه‌ها را می‌توان بالا بودن هزینه‌های سربار این خدمات دانست. نتیجه‌گیری محاسبه بهای تمام‌شده خدمات توان‌بخشی سرپایی در مرکز توان‌بخشی نظام مافی نشان می‌دهد تفاوت قابل‌توجهی میان بهای تمام‌شده برخی از خدمات و تعرفه‌های مصوب آن وجود دارد. به دلیل ظرفیت پایین ارائه خدمت در مرکز نظام مافی، هزینه‌های سربار آن، به تورم بهای تمام‌شده خدمات در این مرکز منجر شده است. بنابراین ادغام موسسات کوچک و ارتقاع سیستم ارجاع توان‌خواهان از مراکز درمانی، می‌تواند باعث سرشکن شدن هزینه‌ها و کاهش بهای تمام‌شده شود. با در نظر گرفتن این نکته که بیشتر خدمات توان‌بخشی تحت پوشش بیمه‌های اجتماعی ایران نیست و تعرفه‌های فعلی نیز برای خانواده‌های نیازمند به خدمات توان‌بخشی مقرون‌به‌صرفه نیست، تمهیدات ملی در این حوزه را باید از ضرورت‌های نظام سلامت دانست. به‌علاوه استفاده از روش هزینه‌یابی زمان‌محور در مراکز ارائه خدمات توان‌بخشی می‌تواند راه‌حلی برای شناسایی منابع اصلی هزینه‌ها و کنترل تورم قیمت در بخش سلامت باشد.

determining the unit cost of outpatient rehabilitation services in the nezam-mafi rehabilitation center in tehran, iran using the time-driven activity-based costing method

objective one of the basic challenges of health care centers is the inflation of the costs of services. rehabilitation services play a significant role in restoring disabled people’s functional ability. having knowledge of the unit cost of rehabilitation services can be useful in optimal allocation of resources and budget. this study aims to calculate the unit cost of outpatient rehabilitation services provided by the nezam-mafi rehabilitation center (nmrc) in tehran, iran. materials & methods this is a descriptive, retrospective study with a cross-sectional design. the time-driven activity-based costing (tdabc) method was used to determine the unit cost for 9 outpatient rehabilitation services related to speech therapy, occupational therapy, physiotherapy and audiology provided by the nmrc in 2019. in the first step, the sequence of each activity was mapped in one code (service). then, the resources needed to perform each activity were identified and the source of cost for each activity was specified. in the next step, the cost driver for each specific sources and the amount of their use in each activity were determined. due to the importance of personnel costs, this stage was done with more attention on the time required to provide each activity. in this regard, the cost of each minute of service compensation  was calculated by considering the annual attendance time of personnel and their salary expenses. finally, the costs of each unit of the production factor and the total cost for each code (service) were determined.results in the nmrc, the costs of renting (47.9%), consumable materials and supplies (11.6%), and contracted services (10.5%) made up the highest percentage of costs. the costs of outpatient rehabilitation services (except for speech therapy) were higher than official tariffs for these services. the cost of specialized personnel for physiotherapy services and the cost of building in occupational therapy, speech therapy, and audiology services had the highest share in their unit costs. the total cost of staff personnel was estimated at 3.904 rials per minute (rpm), which was higher than the specialized professional for pediatric occupational therapy (2046 rpm), occupational therapy (1929 rpm), speech therapy (1899 rpm), and audiology (1974 rpm). the high overhead costs of outpatient rehabilitation services (24.5% of the total cost( were one of the primary reasons for the gap between the average costs and tariffs. conclusion there is a considerable gap between the cost of some services in the nmrc and the related tariffs. due to the low capacity of service provision in the nmrc, overhead costs have led to the inflation of the cost of services in this center. therefore, the consolidation of small institutions and improving the referral system for people with disabilities from medical centers can reduce the unit cost of services. considering that most rehabilitation services are not covered by the social security insurance and are not affordable for patients, a national-level reform should be prepared in the healthcare system. in addition, using the tdabc method in rehabilitation service centers can be a solution to identify the main sources of costs and control price inflation in the health sectors.