طراحی آزمایه قضاوت شباهت معنایی افعال حرکتی و اسامی غیرحرکتی فارسی برای بیماران با آسیب‌‌های مغزی و تعیین روایی محتوایی آن: ابزاری برای بررسی رمزگذاری معنایی واژگانی

اهداف: شواهد مبتنی بر آسیب‌‌های مغزی، حاکی از آن است که دو مقوله دستوری اسم و فعل، به دلیل تفاوت در پیچیدگی پردازش اطلاعات دستوری و معنایی، در مناطق مختلفی از مغز پردازش می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهند که افعال متعلق به مقوله‌‌های مختلف معنایی، منجر به فعالیت عصبی در مناطق مختلفی از مغز می‌شوند و به طور ویژه، پردازش افعال حرکتی، به فعالیت مناطق حرکتی و پیش‌حرکتی مغز ارتباط داده می‌شود. به منظور ارزیابی پردازش افعال حرکتی، محققان از تکالیف متنوعی استفاده نمودهاند که پرکاربردترین آنها تکلیف نامیدن و روانی کلامی است. علی‌رغم اینکه این نوع تکالیف به نقص در پردازش افعال حرکتی حساس هستند، اما ماهیت آسیب را مشخص نمی‌کنند. برای فهم اینکه سوءعملکرد در پردازش افعال حرکتی ناشی از مشکل در دسترسی واژگانی است یا ناشی از آسیب ویژه در پردازش معنایی، لازم است آزمایه ویژ‌های برای ارزیابی پردازش معنایی طراحی شود. آزمایه قضاوت شباهت معنایی به طور ویژه، رمزگذاری معنایی واژگانی را در سطح پردازشی عمیق و کنترل‌شده، مورد هدف قرار می‌دهد. هدف مطالعه حاضر، طراحی آزمایه قضاوت شباهت‌‌های معنایی پردازشی دو مقوله افعال حرکتی و اسامی عینی غیر‌حرکتی و تعیین روایی محتوایی آن است.روش بررسی: در این پژوهش ابزارسازی، ابتدا هفتاد فعل عینی حرکتی و هشتاد اسم عینی غیرحرکتی رایج زبان فارسی انتخاب شدند. برای هر واژه، یک کلمه مرتبط معنایی بر اساس مختصه‌‌های عملکردی، فیزیکی، طبق‌های و شباهت در عمل، بر مبنای نظرخواهی از چهار متخصص (سه متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و یک زبان‌شناس) و بر اساس یک مقیاس هفت‌نقطه‌ای، انتخاب شد. در رتبه‌بندی برای تعیین شباهت معنایی، تنها جفت کلماتی که میانگین نمره شباهت معنایی آن‌ها بالا بود (5 تا 7)، باقی مانده و بقیه حذف شدند. سپس برای هر جفت کلمه مرتبط معنایی، یک کلمه غیرمرتبط معنایی انتخاب شد. پس از تعیین روایی محتوایی به شیوه کیفی توسط سه متخصص و حذف موارد نامناسب، به منظور هماهنگی بین دو مجموعه اسم و فعل، ویژگی‌‌های واژگانی و روان زبان‌شناختی کلمات باقی‌مانده (207 اسم و 156 فعل) شامل بسامد، تعداد هجا، تعداد واج، تعداد حروف، مجاور‌های واجی و نویسه‌ای، تداعی حرکتی، تصویرپذیری ذهنی، میزان آشنایی و سن اکتساب کلمات، توسط هجده داوطلب، بر اساس مقیاس هفت‌نقط‌های استخراج شد. داوطلبین شامل سیزده متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و زبان‌شناس و پنج والد بودند که به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از حذف افعال با نمره تداعی حرکتی پایین و اسامی با نمره تداعی حرکتی بالا، دو مجموعه، بر اساس سایر ویژگی‌‌های واژگانی و روان زبان‌شناختی هماهنگ شدند. درنهایت، 34 دسته سه‌تایی فعل با تداعی حرکتی بالا و 34 دسته سه‌تایی اسم با تداعی حرکتی پایین انتخاب شدند. در هر دو مجموعه فعلی و اسمی،کلمات به گون‌های انتخاب شدند که برای قضاوت باید مختصات معنایی کلمات به صورت دقیق و جزئی‌تر مورد توجه و مقایسه قرار گیرد. روش‌های آماری شامل محاسبه آماره‌های توصیفی و آزمون تی مستقل بود. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد دو مجموعه کلمات، بر اساس ویژگی‌‌های واژگانی و روان زبان‌شناختی به غیر از تداعی حرکتی و تعداد واج تفاوت معناداری نداشتند (p >0/05). تفاوت آماری معناداری بین میانگین ±انحراف‌معیار تداعی حرکتی دو مجموعه فعل (0/51 ±5/86) و اسم (0/45 ± 1/92) وجود داشت (p=0/000). نتایج درجه‌بندی تداعی حرکتی نشان داد مجموعه افعال حاضر، موجب برانگیختگی تداعی حرکتی قوی‌تری نسبت به اسامی می‌شوند. یافته‌های آزمون تی مستقل مربوط به دسته‌های سه‌تایی نشان داد تفاوت آماری معناداری در معیار‌های میانگین طول کلمه هر دسته، شامل متوسط تعداد هجا هر دسته، متوسط تعداد واج هر دسته و متوسط تعداد حروف هر دسته، بین دو دسته سه‌تایی اسم و فعل وجود نداشت (p >0/05).نتیجه‌گیری: آزمایه قضاوت شباهت معنایی دارای 102 فعل حرکتی و 102 اسم عینی غیرحرکتی، در 68 دسته سه‌تایی (34 دسته فعل و 34دسته اسم)، سازمان یافته است. آزمایه طراحی‌شده، علاوه بر اینکه امکان مقایسه دو مقوله مختلف دستوری را فراهم می‌کند، می‌تواند برای بررسی پردازش کلمات حرکتی در سطوح پردازشی عمیق و کنترل‌شده و همچنین آزمون فرضیات نظریه شناخت بدن‌مند، به منظور ارزیابی نقش سیستم حرکتی و تاثیر آسیب به این سیستم روی عملکرد زبانی و شناختی خصوصاً در بیماران با آسیب‌های عصبی حرکتی و شناختی مانند زبان‌پریشی، دمانس، لکنت رشدی و اکتسابی، بیماری پارکینسون یا سایر اختلالات حرکتی، به کار گرفته شود و قابل استفاده در مراکز درمانی است و همچنین جهت اهداف پژوهشی و مداخله‌ای کاربرد دارد.

Developing a Semantic Similarity Judgment Test for Persian Action Verbs and Non-action Nouns in Patients With Brain Injury and Determining its Content Validity

Objective: Brain trauma evidences suggest that the two grammatical categories of noun and verb are processed in different regions of the brain due to differences in the complexity of grammatical and semantic information processing. Studies have shown that the verbs belonging to different semantic categories lead to neural activity in different areas of the brain, and action verb processing is related to the activity of motor and premotor areas of the brain. Researchers use different tasks to evaluate action verb processing. The most common tasks are action naming and action fluency tasks. Although these types of tasks are sensitive to deficits in action verb processing, they do not specify the nature of the injury. To understand whether dysfunction in action verb processing is due to difficulty in lexical access or specific impairment in semantic processing, it is necessary to design a specific test to evaluate lexicalsemantic processing. Semantic Similarity Judgment (SSJ) test targets the lexicalsemantic encoding at a deep and controlled processing level. The purpose of the present study was to develop a SSJ test for Persian action verbs and nonaction nouns and determine its content validity.Materials Methods: In this methodological study, 70 Persian action concrete verbs and 80 Persian nonaction concrete nouns were first selected. For each word, a semantically related word based on functional, physical, categorical features and similarity in action was selected according to the opinion of 4 experts (3 speechlanguage pathologists and one linguist) using a 7point scale. For semantic similarity rating, only the pairs of words with a high semantic similarity score (5 to 7) remained and the rest were omitted. Then, for each pair of semantically related words, a semantically unrelated word was selected. After determining content validity qualitatively by three experts and removing inappropriate items, for matching the two sets of nouns and verbs, the lexical and psycholinguistic characteristics of the remaining words (207 nouns and 156 verbs) including frequency, number of syllables, phonemes, letters, phonological and orthographic neighbors, action association, imageability, familiarity and age of acquisition were extracted by 18 volunteers (13 speechlanguage pathologists and linguists and 5 parents selected by a convenience sampling method) based on a 7point scale. The verbs with low action associations and the nouns with high action association were removed and then, the two sets of words were matched for other lexical and psycholinguistic characteristics. Finally, 34 triples of verbs with high action association and 34 triples of nouns with low action association were selected. In both noun and verb sets, the words were chosen in such a way that, in order to judge, the semantic features of the words need to be carefully considered. Data analysis was performed using descriptive statistics and independent ttest.