بررسی رابطه وضعیت مدیریت بهداشت حرفه‌ای و رضایت شغلی کارکنان مراکز توانبخشی شهر تهران: یک مطالعه مقطعی

اهداف: توجه هرچه بیشتر به عوامل انسانی بدون شک جزء مهم‌ترین اصول و معیارهای سازمانی است. رضایت شغلی به عنوان یکی از مهم‌ترین مقوله‌های مرتبط با منابع انسانی در سازمان‌هاست و نبود رضایت شغلی می‌تواند سبب کاهش بهره‌وری کارکنان سازمان‌ها شود. در این راستا بهداشت حرفه‌ای به عنوان علم مرتبط با سلامت نیروی کار در هر سازمانی مطرح است. این مطالعه نیز با هدف بررسی وضعیت مدیریت بهداشت حرفه‌ای و میزان رضایت شغلی و رابطه این دو مهم در کارکنان مراکز توان‌بخشی شهر تهران انجام گرفت.روش بررسی: این مطالعه توصیفی همبستگی روی 1403 نفر از کارکنان 28 مرکز توان‌بخشی در استان تهران در نیمه دوم سال 1396 انجام شد. نمونه‌گیری به صورت سرشماری انجام شد. داده‌های پژوهش با استفاده از پرسش‌نامه متشکل از دو پرسش‌نامه محقق‌ساخته ارزیابی وضعیت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و پرسش‌نامه استاندارد رضایت شغلی جمع‌آوری شدند. در ابتدا ابزار استفاده‌شده برای ارزیابی وضعیت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای مراکز توان‌بخشی ساخته شد و سپس با نظرخواهی از خبرگان و متخصصان دانشگاهی، اعتبار ابزار با استفاده از شاخص اعتبار صوری و اعتبار محتوا تایید و اصلاحات لازم اعمال شد. علاوه بر آن از 5 تا 10 نفر از پرسنل شاغل در مراکز توان‌بخشی درباره محتوا، وضوح و سادگی عبارت‌های پرسش‌نامه نظرخواهی شد. شاخص اعتبار محتوا و ضریب اعتبار محتوا برای پرسش‌نامه مدیریت بهداشت حرفه‌ای و سنجش رضایت شغلی به ترتیب 0/68 ،0/83 و 0/69 ،0/83 محاسبه شد. پایایی ابزار نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی قرار گرفت که 0.872 بود. درنهایت پس از حصول اطمینان از روایی و پایایی ابزار، پرسش‌نامه‌ای که برای گردآوری داده‌های تحقیق در نظر گرفته شده بود، استفاده شد. از آزمون‌های شاپیروویلک، ویلکاکسون و همبستگی اسپیرمن برای تحلیل یافته‌ها استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نسخه 20 نرم افزار spss انجام شد.یافته‌ها: مشارکت‌کنندگان در این تحقیق شامل 657 نفر (46/8 درصد) پاسخ‌دهندگان مرد و 746 نفر (53/2 درصد) پاسخ‌دهندگان زن بودند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد میانگین نمره متغیرهای مدیریت بهداشت حرفه‌ای و زیرمقیاس‌های آن، از متوسط طیف لیکرت بیشتر بود. متغیرهای رضایت شغلی و زیرمقیاس‌های آن، به غیر از متغیر پرداخت دستمزد، از متوسط طیف لیکرت بیشتر بود. نمره متغیرهای مدیریت بهداشت حرفه‌ای کارکنان، ایمنی عمومی، »اطفای حریق و بحران و ارگونومی و عوامل روانی به ترتیب برابر با 0/65 ،0/75 ،‌0/60 و 0/79 درصد از مقدار کسب‌شده بیشتر بود. نمره متغیرهای رضایت شغلی برای رضایت شغلی، کار، سرپرست، همکار و ارتقای کارکنان به ترتیب برابر با 0/09، 0/4 ،‌0/25 ،‌0/6 و 0/83 درصد از مقدار کسب‌شده بیشتر بود. ضریب رگرسیون میان دو متغیر مدیریت بهداشت حرفه‌ای و میزان رضایت شغلی فعالیت شغلی کنان 0/267 به دست آمد. نتیجه‌گیری: با توجه به ارزیابی پرسش‌نامه‌های ساخته و اعتباریابی‌شده نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد میزان رضایت شغلی کارکنان و مدیریت بهداشت حرفه‌ای در مراکز مطالعه‌شده در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارد. همچنین نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق حاضر موید این امر بود که ارتباط مثبت معناداری بین نحوه مدیریت بهداشت حرفه‌ای و میزان رضایت شغلی کارکنان شاغل در مراکز توان‌بخشی وجود دارد (0/001>p) و گویای این مطلب بود که اجرای برنامه‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در مراکز توان‌بخشی تا چه اندازه می‌تواند بر میزان رضایت شغلی کارکنان تاثیرگذار باشد. بنابراین لازم است با برنامه‌ریزی و پیگیری‌های لازم برای بهبود و ارتقای سطح ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مانند استقرار سیستم‌های مدیریتی ایمنی بهداشت و محیط زیست در مراکز توان‌بخشی موجبات رضایت شغلی بیشتری را برای پرسنل این مراکز فراهم کرد، چراکه این مهم در کیفیت خدمات ارائه‌شده به توان‌خواهان موثر خواهد بود.

A Survey on the Relationship Between the Status of Occupational Health Management and Job Satisfaction Among Staff of Rehabilitation Centers in Tehran: A Cross-sectional Study

Objective: Paying more attention to human factors is undoubtedly one of the most important organizational principles. Job Satisfaction is one of the most important issues related to human resources in organizations and job dissatisfaction can decrease the productivity of the employees. In this regard, their occupational health is regarded as the science of workforce health in any organization. The purpose of this study was to investigate the status of Occupational Health Management and job satisfaction and the relationship between these two factors in the staff of rehabilitation centers in Tehran.Materials Methods: This descriptive correlation study was conducted on 1403 employees of 28 rehabilitation centers in Tehran during the second half of 2017. Sampling was done through the census. Research data were collected using a questionnaire consisting of two researchermade questionnaires of occupational safety and health status and standard job satisfaction questionnaire. At first, the instrument used to assess occupational safety and health status for rehabilitation centers was developed and then, with the opinion of academic experts, the validity of the instrument was confirmed using the formal credibility and content validity index and the necessary corrections were made. In addition, 510 staff working in rehabilitation centers were asked about the content, clarity, and simplicity of the questionnaire terms. Content Validity Index (CVI) and Content Validity Coefficient (CVC) were 0.68, 0.83, 0.69, and 0.83, respectively, for Occupational Health Management and job satisfaction. Instrument reliability was also assessed using the Cronbach's alpha coefficient, which was 0.872. Finally, after verifying the validity and reliability of the instrument, a questionnaire was used to collect the research data. ShapiroWilk, Wilcoxon, and Spearman correlation tests were used to analyze the findings. Data analysis using Version 22.0. Armonk; NY: IBM Corp; SPSS V. 20. Results: The participants in this study included 657(46.8%) male and 746(53.2%) women. The results showed that the average score of Occupational Health Management variables and its subscales was higher than the mean Likert scale. Job satisfaction variables and its subscales, other than the payasyougo variable, were higher than the mean Likert score. The variables in Occupational Health Management , Public Safety , Fire Extinguishment and Crisis , and Ergonomics and Psychological Factors were 0.65, 0.57, 0.60, and 0.79, respectively. Job satisfaction variables for job satisfaction, job, supervisor, coworker, and employee promotion were respectively 0.09%, 0.4%, 0.25%, 0.6%, and 0.83% of the obtained variable. The regression coefficient between the two variables of Occupational Health Management and job satisfaction was 0.267.Conclusion: According to the evaluation of the prepared and completed questionnaires, the results of this study showed that the level of job satisfaction and occupational health management in the studied centers is relatively favorable. Also, the results of this study confirmed that there was a significant positive correlation between the Occupational Health Management and the staff rsquo;s job satisfaction working in rehabilitation centers (P<0.001). It was argued that implementation of programs the extent to which occupational safety and health management system such as HSE in rehabilitation centers can affect the employee rsquo;s job satisfaction. Therefore, it is necessary to provide more job satisfaction to the personnel of the centers by planning and following the necessary improvements to improve the level of health and safety of the occupational health centers. This will be important in the quality of the provided services.