بررسی اثربخشی برنامه آموزش مدیریت رفتار و مهارت‌های اجتماعی بر مشکلات رفتاری و انطباقی نوجوانان پسر با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا

اهداف: دوره بلوغ و نوجوانی برای نوجوانان با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا از اهمیت زیادی برخوردار است. این نوجوانان نسبت به هم‌سالان خود نیاز به آموزش بیشتر در جهت درک دوره بلوغ و تغییرات همراه با آن دارند. عدم آگاهی والدین در نحوه برخورد صحیح با نوجوان، عدم تقویت مهارت‌های اجتماعی و عدم ارائه اطلاعات کافی به آن‌ها، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مختلف از جمله ایجاد و یا افزایش مشکلات رفتاری و انطباقی شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه آموزش مدیریت رفتار و مهارت‌های اجتماعی بر مشکلات رفتاری و انطباقی نوجوانان پسر با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالاست.روش بررسی: پژوهش حاضر یک طرح مورد منفرد از نوع aba است. جامعه آماری دانش‌آموزان پسر با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا در شهر یزد را شامل می‌شد که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، سه پسر با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا انتخاب شدند. بر اساس بررسی تحقیقات مختلف در ارتباط با کاهش مشکلات رفتاری، رویکردهای شناختی‌رفتاری، راهنمای درمان موضوعات عاطفی و رفتاری و راهنمایی درمان سیستم بهبود مهارت‌های اجتماعی، برنامه آموزشی مادران و نوجوانان تدوین شد. برای بررسی روایی محتوای برنامه از روش لاوشه و برای سنجش میزان قابلیت اعتماد از ضریب کاپا استفاده شد. برنامه آموزشی در 37 جلسه برای مادران و آزمودنی‌ها ارائه شد. در جهت جمع‌آوری داده‌ها، مادران و معلمان آزمودنی‌ها به سوالات پرسش‌نامه سیستم ارزیابی رفتار کودکان basc3 (فرم والدین و معلمان) قبل و بعد از مداخله پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل دیداری نمودار داده‌ها بر اساس شاخص‌های تحلیل دیداری و آمار توصیفی استفاده شد.یافته‌ها: ابتدا داده‌های خام برای هر شرکت‌کننده در سه موقعیت خط پایه، مداخله و پیگیری به صورت نمودار رسم شد. سپس محفظه ثبات و روند برای نمودار داده‌های هر سه شرکت‌کننده در موقعیت خط پایه و مداخله ترسیم شد و با استفاده از شاخص روند و ثبات، جهت روند و میزان ثبات داده‌ها مشخص شد، درنهایت با استفاده از روش تحلیل درون‌موقعیتی و بین‌موقعیتی به تحلیل اثربخشی برنامه آموزشی بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های انطباقی پرداخته شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که برنامه آموزشی بر کاهش مشکلات رفتاری با pnd 62/5 برای آزمودنی اول و سوم و 0/75 برای آزمودنی دوم و افزایش مهارت‌های انطباقی با pnd 0/75 برای آزمودنی اول و سوم و 0/87 برای آزمودنی دوم موثر بوده است.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر، به نظر می‌رسد آموزش مادران و نوجوانان بر اساس یک برنامه سازمان‌یافته، می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات رفتاری و افزایش مهارت‌های انطباقی در دوره نوجوانی و بلوغ داشته باشد. نوجوانان با اختلال‌های طیف اُتیسم به دلیل محدودیت‌های که با آن رو‌به‌رو هستند برای ارائه رفتار مناسب نیاز به دریافت آموزش بیشتری دارند، بنابراین تنظیم برنامه‌های آموزشی برای این گروه از نوجوانان و خانواده‌ها ضروری به نظر می‌رسد. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های پژوهش حاضر تعداد کم نمونه‌هاست، بنابراین تعمیم نتایج باید با احتیاط انجام گیرد. با توجه به اینکه در ارتباط با کودکان با اختلال‌های طیف اُتیسم پژوهش‌های زیادی صورت گرفته است، پیشنهاد می‌شود در ارتباط با دوره بلوغ و نوجوانی در ارتباط با مسائل مختلفی که دختران و پسران با اختلال‌های طیف اُتیسم با آن ها رو‌به‌رو هستند، تحقیقات بیشتری انجام گیرد.

The Effect of Behavioral Management and Social Skills Training Program on Behavioral and Adaptive Problems of Male Adolescents with High-Functioning Autism

Objective: The puberty and adolescence period is very important for adolescents with HighFunctioning Autism (HFA). They require more education than their peers to understand the puberty period and the its associated changes. Parents rsquo; lack of knowledge of how to deal with adolescents correctly, lack of social skills and failure to provide adequate information to them can create a variety of problems such as behavioral problems. The purpose of this study was to investigate the effect of a behavioral management and social skills training program on behavioral and adaptive problems of male adolescent with HFA.Materials Methods: The present study is a singlecase study with ABA design. The statistical population consisted of male school students with HFA in Yazd, Iran. Of these, 3 were selected using purposive sampling method. By reviewing various papers related to behavioral problems, cognitivebehavioral approaches, Intervention Guide for Behavioral and Emotional Issues (IGBEI) and Intervention Guide of Social Skills Improvement System (IGSSIS), a program was developed for adolescents and their mothers. To evaluate the content validity of the program and to measure its reliability, Lawshe rsquo;s method and Kappa coefficient were used, respectively. The program was presented in 37 sessions to the subjects and mothers. To collect data, the Behavior Assessment System for Children (BASC3, parent and teacher rating scales) questionnaires was used and completed before and after the intervention. The collected data were analyzed using visual analysis indices and descriptive statistics. Results: Raw data were first obtained for each participant in three phases of baseline, intervention, and followup and presented in the form of charts. Then, the stability and trend were plotted for all three participants at the baseline and intervention phases. Finally, using intrasitu and intersitu analyses, the effectiveness of the educational program was evaluated. The results showed that the educational program was effective in reducing behavioral problems with Percent NonOverlapping Data (PND) of 62.5% for the first and third subjects and 75% for the second subject, and increasing adaptive skills with a PND of 75% for the first and third subjects, and 87% for the second subject.Conclusion: Maternal and adolescent education based on an organized program can play an important role in reducing behavioral problems and enhancing adaptive skills during adolescence. Adolescents with HFA need more education to provide appropriate behavior due to the limitations; therefore, it is necessary to develop educational programs for this groups. One of the limitations of this study was the small size of samples; hence, generalization of results should be done with caution. Although many studies have been conducted in relation to children with HFA, further studies are recommended on these adolescents (male and female) in relation to their problems.