اثربخشی آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت بر تعامل مادر‌کودک در مادران با کودک کم‌توان ذهنی

هدف کودکان کم توان ذهنی، علاوه بر مشکلات ارتباطی و اجتماعی، با والدین، برادران و خواهران و معلمان خود هم مشکل دارند. ماهیت پایدار طرد اجتماعی به آسانی سبب انزوای اجتماعی این کودکان می شود. درنتیجه کودکان و بزرگسالان کم توان ذهنی، دوستان کمی دارند. آن ها ناامید هستند، ولی می خواهند دوست داشته شوند. آن ها تلاش می کنند دوستانی پیدا کنند ولی تلاش آن ها، شانسشان را برای تعامل با دیگران به حداقل می رساند و چرخه معیوبی را ایجاد می کند. با توجه به ویژگی هایی که برنامه آموزش ارتباط بدون خشونت دارد، به نظر می رسد این برنامه بتواند مشکلات ارتباطی کودکان کم توان ذهنی را کاهش دهد و تعامل مادرکودک را بهبود بخشد. آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت یکی از روش های ارتقای مهارت های ارتباطی والدین با کودکان کم توان ذهنی است، چراکه این والدین با مشکلاتی در ارتباط با فرزندان خود مواجه هستند. امروزه تلاش های زیادی برای بهبود تعامل مادرکودک در مادران کودکان با نیازهای ویژه، به خصوص مادران کودکان کم توان ذهنی صورت می گیرد؛ بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت بر تعامل مادرکودک در مادران با کودک کم توان ذهنی انجام شد.روش بررسی این پژوهش، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را تمام مادران کودکان کم توان ذهنی مرکز روزانه آموزشی و توان بخشی البرز، وابسته به سازمان بهزیستی تشکیل دادند. 30 نفر از مادران کودکان کم توان ذهنی با روش نمونه گیری دردسترس از مرکز توان بخشی البرز واقع در شهرستان البرز استان قزوین انتخاب و سپس در دو گروه جایگزین شدند. گروه آزمایش، در هشت جلسه آموزشی (هفته ای دو جلسه و هر جلسه 90 دقیقه) در برنامه آموزش ارتباط بدون خشونت شرکت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزار استفاده شده در این پژوهش مقیاس رابطه والد کودک پیانتا (1992) بود. مقیاس رابطه والدکودک پیانتا را مادران برای آزمودنی ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به دست آمده از پرسش نامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه 22 نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها در ابتدا مفروضه های عادی بودن و همگنی واریانس کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (p>0/05). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس کوواریانس را تایید کرد؛ بنابراین، مفروضه های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری برقرار است و می توان برای تجزیه و تحلیل داده ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد بین میانگین نمرات پس آزمون رابطه مادر با کودک کم توان ذهنی در گروه های آزمایشی و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (p<0.001). همچنین نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیری نشان داد که بین میانگین نمرات پس آزمون خرده مقیاس های تعارض، نزدیکی و وابستگی در گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (p<0.001). بر اساس مجذور اتا می توان عنوان کرد 67 درصد تغییرات رابطه مادر با کودک کم توان ذهنی به علت اثر مشارکت آزمودنی ها در برنامه آموزشی ارتباط بدون خشونت است. همچنین بر اساس مجذور اتا می توان عنوان کرد به ترتیب 63، 65 و 66 درصد تغییرات هریک از مولفه های تعارض، نزدیکی و وابستگی از مشارکت آزمودنی ها در برنامه آموزشی ارتباط بدون خشونت ناشی می شود؛ بنابراین، می توان نتیجه گرفت آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت در بهبود رابطه مادر با کودک کم توان ذهنی تاثیر مثبت داشته است.نتیجه گیری والدین کودکان کم توان ذهنی نسبت به دیگر والدین کودکان استثنایی، به میزان بیشتری در ارتباط با فرزندشان مشکل دارند. برای این کودکان در موقعیت های اجتماعی دوراندیشی نشده است و از حقوق اجتماعی خود محروم می شوند. متاسفانه، آن ها جایگاه اجتماعی منفی را تجربه می کنند که کسب موفقیت را دشوار و به آرزویی همیشگی تبدیل می کند. آموزش ارتباط بدون خشونت موجب بهبود رابطه مادر با کودک کم توان ذهنی می شود؛ بنابراین، برنامه ریزی برای ارائه آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت برای مادران با کودک کم توان ذهنی اهمیت ویژه ای دارد.

The Effectiveness of Nonviolent Communication Program Training on Mother-Child Interaction in Mothers of Children With Intellectual Disability

Objective Besides their communication and socialization problems, many children with Intellectual Disability (ID) have difficulties with their parents, siblings, and teachers. The enduring nature of social reactions easily leads to social isolation. Thus, many children and adults with ID have few friends, even though they may desperately want to be liked. This can set up a vicious circle in which they attempt to win friends by latching onto the least chance for interaction with others. Regarding the characteristics of nonviolent communication program training, it seems that this program could reduce communication problems and improve motherchild interaction of children with ID. The nonviolent communication training program is one method for improvement of communication skills in parents of the children with ID because these parents are often facing problem in communication with their children. Nowadays, much effort is made for improving motherchild interaction, especially in mothers of children with ID. Therefore, the purpose of the present study was to investigate the effect of nonviolent communication program training on motherchild interaction in mothers of children with ID.Materials Methods The present research was a quasiexperimental study with pretestposttest and a control group. The study population included all of the mothers of children with ID who attend to Alborz Educational and Rehabilitation Institute which is located in Alborz Province, Iran under the supervision of welfare organization. The study sample included 30 mothers selected by convenience sampling method and assigned to two groups. The experimental group participated in a communication skills training program based on life language for 8 sessions (90 minutes for per session; twice a week), while the control group received no such training. The study instrument was the Pianta motherchild interaction scale (1992). The Pianta motherchild interaction scale was completed by mothers for all subjects in pretest and posttest. The study data were collected through the questionnaire before and after the training sessions. Multivariate analysis of covariance was performed in SPSS (Version 22) for analyzing the obtained data.Results First, the normality of study variables and contingency of variance and covariance assumptions were tested. The KolmogorovSmirnov test showed that all variables were normally distributed (P>0.05). Also, the Box test confirmed the contingency of variancecovariance assumption. So, assumptions of the MANCOVA test were confirmed and MANCOVA test can be used for analysis of data. The results of MANCOVA revealed that posttest scores of experimental and control groups had a significant difference with regard to motherchild interaction (P<0.001). Also, the results of MANCOVA revealed that posttest scores of experimental and control groups had a significant difference with regard to conflict, closeness, and dependency subscales (P<0.001). It can be stated that according to Eta2, 67% of the variance in motherchild interaction can be explained by the subjects rsquo; participation in the nonviolent communication training program. Also, according to Eta2, respectively 63%, 65%, and 66% of the variance in components of conflict, closeness, and dependency can be explained by the subjects rsquo; participation in the nonviolent communication training program. Therefore, communication skills training based on life language has a positive effect on motherchild interaction of the mothers of children with ID.Conclusion Parents of children with ID has more problems in communication with their children than parents of any other kind of exceptional children. It doesn rsquo;t take long that these children be ostracized from social activities. Unfortunately, the negative social status experienced by children with ID is difficult to overcome and usually longlasting. Nonviolent communication program training improves motherchild interaction in mothers of children with ID. Therefore, providing nonviolent communication program training has particular importance for these mothers.