بررسی جرم‌شناختی علل افزایش جرایم خشونت‌آمیز در شیراز و راه‌های پیشگیری از آن

چکیدهدر این پژوهش تلاش گردیده مهم‌ترین علل ارتکاب یا افزایش جرایم خشونت‌آمیز ، به‌ویژه قتل عمد، ضرب و جرح عمدی به عنوان بارزترین و شایع‌ترین مصادیق خشونت‌آمیز در شهر شیراز مطالعه شود. جامعه‌ی آماری این پژوهش، همه‌ی محکومان و متهمان به قتل عمد و ضرب و جرح عمدی محبوس در زندان عادل‌آباد شیراز هستند. همچنین متهمانی که ارتکاب جرم از سوی خود را پذیرفته بودند، مد نظر قرارگرفته‌اند. نمونه‌ی مورد مطالعه متشکل از 102 مرد و زن؛ ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه‌ی طراحی شده توسط پژوهشگر است. ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، رابطه‌های اختلاف‌آمیز و خصمانه‌ی پیشین، باور‌ها و رفتار‌های خطرساز، می‌توانند از عوامل ارتکاب یا افزایش این نوع جرایم باشند. به نظر می‌رسد که باورها و رفتارهای خطرساز می‌تواند مهم‌ترین عامل ارتکاب یا افزایش جرایم خشونت‌آمیز باشند. همچنین به نظر می‌رسد پیشگیری‌های کیفری، غیرکیفری، مرتکب‌مدار (زمینه و محل دخالت مرتکب و شرایط و عوامل محیط بر او هست)، بزه‌دیده‌مدار (زمینه و محل دخالت بزه‌دیده است) و ... می‌توانند در پیشگیری از ارتکاب یا افزایش جرایم خشونت‌آمیز موثر باشند و همچنین به نظر می‌رسد که پیشگیری مرتکب‌مدار در پیشگیری از ارتکاب یا افزایش این نوع جرایم موثرتر باشد. نتیجه‌ها تحقیق درباره‌ی فرضیه‌ها، گویای آن است که بعضی ویژگی‌های جمعیت‌شناختی مجرمان و بزه‌دیدگان در ارتکاب جرم موثرند، در 37/25% موارد از پیش میان مجرم و بزه‌دیده اختلاف و خصومت وجود داشته، در 16/58% باور‌های خطرساز دلیل اصلی وقوع جرم بوده، در 12/56% رفتارهای خطرساز مجرم و بزه‌دیده، دلیل اصلی وقوع جرم بوده، پیشگیری‌های کیفری، مستقیم، واکنشی، بزه‌دیده‌مدار، مرتکب‌مدار در پیشگیری از ارتکاب این جرایم موثر هستند و پیشگیری مرتکب‌مدار، موثرترین نوع پیشگیری در این نوع جرایم می‌تواند باشد. بنابراین تمامی فرضیه‌های این پژوهش اثبات می‌گردند.