بررسی سازوکارهای ایجاد نظم در آثار و اندیشه های توماس هابز

مسیله نظم، یکی از موضوع‌های مهم در علوم اجتماعی است که هرچند قدمت آن به اندازه قدمت تمدن بشری است؛ اما جهان مدرن و مسایل خاص آن مثل شهرنشینی، صنعتی شدن، فردگرایی و ... که همگی موجب ایجاد تزلزل در نظم سنتی شدند، موجب شد که توجه به مسیله‌ نظم مورد تاکید بیشتری قرار گیرد. و اگرچه می‌توان گفت نخستین و جدی ترین اندیشمند مدرن، ماکیاولی است؛ اما این توماس هابز است که برای نخستین بار، پرسش از چگونگی ایجاد نظم را به‌عنوان مسیله‌ای مطرح می کند. اهمیت فهم چگونگی ایجاد نظم، جهت پیشگیری از جرم، آن است که جرم پیش از همه، تهدیدی برای کاهش نظم و انسجام اجتماعی است و اگر سازوکارهای چگونگی ایجاد نظم به درستی درک شود، به آسانی می توان از وقوع جرم و کاهش انسجام اجتماعی جلوگیری کرد. از این رو هدف اصلی جستار حاضر، بررسی سازوکار ایجاد نظم از نظر توماس هابز است. به این منظور، پس از نگاهی مختصر به زندگی و آثار مهم هابز، جایگاه وی در سنت گسترده تر قراردادگرایی اجتماعی مشخص و سپس با تاکید بر مهم‌ترین اثر وی، یعنی لویاتان، دیدگاه‌های هابز درباره‌ چگونگی ایجاد نظم در جامعه بررسی شده است. نتیجه‌ی حاصل از این بررسی اسنادی، نشان داد که انسان شناسی و روش شناسی خاص هابز، وی را به سمت دیدگاهی اجباری درباره‌ مسیله‌ نظم اجتماعی هدایت می کند که بر اساس آن تنها هنگامی ‌‌‎‌نظم در جامعه ایجاد می شود که افراد دور هم جمع شوند، قراردادی اجتماعی منعقد کنند و دولتی تاسیس کنند که بتواند نظم را برقرار نماید.