از طبقه‌بندیِ بزهکاران تا طبقه‌بندیِ تکنیک‌های پیشگیری وضعی از جرم

در پرتو تحقیقات انجام شده در سال‌های اخیر، تکنیک‌های بیست‌وپنج‌گانه‌ای در قالب یک نظام منسجم، برای پیشگیری وضعی از جرم ترسیم شده است. مسایلی که لازم است بررسی شود این‌که، طبقات ترسیم شده در این نظام، برای پیشگیری از جرایمِ کدام نوع از بزهکاران مناسب است؟ آیا می‌توان برای بزهکاران گونه‌هایی را ارایه کرد که با اهداف پیشگیری وضعی از جرم سازگار باشد؟ گونه‌های بزهکاران و جرایم ارتکابی آنها، دارای چه ویژگی‌های جرم‌شناختی است؟در این مقاله، به‌روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تلاش شده است برای بزهکاران طبقه‌بندی‌های جرم‌شناختی ارایه شود تا در ادامه بتوان تکنیک‌های پیشگیری وضعی از جرم را بر بُنیان طبقه‌بندی ارایه شده در این نوشتار، استوارکرد. برای این منظور، مطالب این تحقیق در سه بخش ارایه شده است. در هر یک از این بخش‌ها، به شناسایی و تحلیل ویژگی‌های بزهکاران، نحوه تعامل جنایی آنها با عوامل موجود در وضعیت‌های پیش‌جنایی و همچنین تکنیک‌های پیشگیری وضعی از جرایمی که این بزهکاران مرتکب می‌شوند، پرداخته شده است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که برای بزهکاران می‌توان یک گونه‌شناسی سه گزینه‌ای ارایه کرد. نخستین طبقه از بزهکاران، به بزهکاران تجاوزگر یا مزمن اختصاص دارد که سبک زندگی جنایی را در پیش گرفته و ریسک‌پذیری بالایی دارند. این بزهکاران از فرصت‌های وضعی ایجاد‌شده به‌خوبی بهره برده و در موارد لزوم خود فرصت خلق می‌کنند. برای پیشگیری وضعی از جرایم آنها از تکنیک‌های پانزده‌گانه مبتنی بر افزایش تلاش‌ها، افزایش خطرات و کاهش منافع حاصل از جرم، استفاده می‌شود. طبقه‌بندی دوم، ناظر به بزهکاران معمولی است که سبک زندگی قانونی را در پیش گرفته‌اند. این بزهکاران سطح ریسک‌پذیری پایینی دارند و فقط در وضعیت‌هایی مرتکب جرم می‌شوند که یا امکان کشف جرم در آن پایین است و یا این‌که در صورت کشف جرم، امکان توجیه رفتار جنایی متصور است. از این‌رو، برای پیشگیری از جرایم آنها لازم است که از تکنیک‌های پنج‌گانه مبتنی بر حذف عوامل توجیه‌کننده رفتار جنایی استفاده شود. سومین طبقه از بزهکاران به بزهکاران تحریک‌شده اختصاص می‌یابد که با ورود به وضعیت‌های پیش‌جنایی و یا رویارویی با بزه‌دیدگان مستعد و تحریک آنها از سوی محرک‌های وضعی یا بزه‌دیده‌شناختی، به ارتکاب جرم تحریک می‌شوند. برای پیشگیری از جرایم این بزهکاران از تکنیک‌های پنج‌گانه مبتنی بر کاهش محرک‌ها استفاده می‌شود.