چالش ها و راهکارهای پیشگیری از بزه دیده شدن شهود در اثبات جرایم در نظام حقوقی ایران و دیوان کیفری بین المللی

زمینه و هدف: شهادت شهود در تمامی نظام‌های حقوقی به عنوان یکی از مهم‌ترین ادله اثبات جرم مطرح می‌باشد. برنامه‌های حمایت از شهود، قابلیت اجرا برای تمام شهود در معرض خطر تهدید به امنیت جانی، عرضی و مالی را دارند. اما این ضرورت در جرم‌هایی که به صورت مشارکتی یا گروه‌های بزهکاری اتفاق می‌افتند بیشتر احساس می شود، در این پژوهش به تبیین سازوکارهای پیشگیری از بزه‌دیده شدن شهود در اثبات جرایم و همچنین، چالش های پیش رو آن در نظام حقوقی ایران و دیوان کیفری بین‌المللی خواهیم پرداخت.روش: پژوهش حاضر به صورت توصیفی و تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها و نتایج: در ایران، گرچه سازوکارهایی پیشگیرانه نظیر عدم افشای اطلاعات، اتخاذ تدابیر لازم جهت حفاظت از شهود و مطلعان، استماع شهادت از طریق وسایل ارتباط از راه دور پیش‌بینی شده است، اما با توجه به امکانات موجود و بودجه تخصیص‌یافته و همچنین، شرایط فعلی دستگاه‌های قضایی، حمایت از شهود و مطلعان، بسیار سخت است و قانون‌گذاری‌های انجام‌گرفته در این راستا، با واقعیت‌های موجود، بسیار فاصله دارد. همچنین، در ماده 68 اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی به موضوع حمایت از بزه‌دیدگان اشاره شده و بر این اساس، سازوکاری در آن پیش‌بینی شده است که ضمن حفاظت از قربانیان، امکان مشارکت آنها در فرآیند دادرسی را فراهم می کند. اما به نظر می‌رسد دیوان در اعمال این امکان نیز چندان موفق نبوده و ترس از مشکلات آینده منجر به آن گردید که بسیاری از قربانیان از بیان شهادت خودداری کنند. دو مولفه کاهش احساس ترس از انتقام در شهود و مطلعان و پیشگیری از بزه‌دیدگی مجدد نیز در اقدامات پیشگیرانه از بزه‌دیده شدن شهود در اثبات جرایم نیز موثر است.

challenges and solutions to prevent the abuse of witnesses in proving crimesin iran’s legal system and the international criminal court

context and purpose: in all legal systems, witness testimony is considered as one of the most important proofs of crime. witness protection programs have the ability to be implemented for all witnesses who are at risk of threats to life, lateral and financial security. but this necessity is more felt in the crimes that happen in a collaborative manner or criminal groups, in this research, to explain the mechanisms of preventing witnesses from being seen as criminals in proving crimes, as well as the challenges facing it in the legal system. iran and the international criminal court will pay.method: the current research is descriptive and analytical.findings and results: in iran, although preventive mechanisms have been foreseen, but according to the available facilities and the allocated budget, as well as the current conditions of judicial institutions, it is very difficult to support witnesses and informants, and the legislations made in this in line with the existing facts, it is very far from the existing facts. also, article 68 of the statute of the international criminal court mentions the issue of protecting the victims, and based on this, a mechanism is foreseen in it, which, while protecting the victims, allows the participation of neha provides in the judicial process. but it seems that the court was not very successful in applying this possibility and the fear of future problems led many victims to refrain from testifying.