جلوه های پیشگیرانۀ دو نظریه معاشرت ترجیحی و برچسب زنی در قانون مجازات اسلامی 1392

زمینه و هدف: در پیشینه قانون‌گذاری کیفری ایران، قانون مجازات اسلامی سال 1392 هجری شمسی برجسته‌ترین آنهاست. بسیاری از نهادها و تاسیسات پیش‌بینی شده در این قانون در نظریه‌های جرم‌شناسی و بخصوص نظریه‌های معاشرت ترجیحی و برچسب‌زنی ریشه دارند. سیاست‌گذار جنایی ایران از آموزه‌های جرم‌شناسی به نحو شایسته بهره برده و از این رهگذر معیارهایی را به منظور تعدیل کیفر شناسایی منظور کرده است. این تعدیل گاه در جهت کاهش کیفر و گاهی در راستای تبدیل آن است.روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری اطلاعات، روش اسنادی و از طریق مطالعه پایگاه‌های داده و منابع معتبر انجام شده و اطلاعات به دست آمده به صورت توصیفی تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته‌ها و نتایج: نظریه برچسب‌زنی بر این اصل تاکید می‌کند که جرم بدون مجازات نیز قابل تصور است. وقتی هدف اصلاح و درمان مجرمان است، اگر این امر بدون زدن برچسب مجرمانه نیز دست یافتنی است. نظریه معاشرت ترجیحی نیز بر این باور است که هر قدر بتوان از مدت حضور بزهکار در عرصه و محیط‌های کیفری و محل‌های اجرای مجازات بکاهید، به همان میزان از تعمیق بزهکاری پیشگیری می‌شود. چه، رقم قابل توجهی از محکومان به لحاظ تاثیر سوء فرآیند قضایی، مجدداً مرتکب جرم می‌شوند. شرایط استاندارد تعلیق مراقبتی وآزادی مشروط شامل اخطار برای دور ماندن از معاشرت‌های مجرمانه می‌شود. قانون مجازات اسلامی 1392 در ادامۀ این جهت‌گیری‌ها و توجه به پیشرفت‌های بشری در علوم جرم‌شناختی و تحت تاثیر نظریه‌های جرم‌شناسی نهادهای نوظهوری را پیش‌بینی کرده است. از جمله نهاد‌های معافیت از کیفر، تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط است که تحت تاثیر دو نظریه برچسب‌زنی و معاشرت ترجیهی وارد پهنه قانون‌گذاری شده‌اند.

The preventive parade of two criminological theories – Labeling and Differential association - in the Islamic Penal Code of Iran (1392)

The effect of criminology on criminal law is indisputable. Most of the responses method to crime – post criminal – and most of the criminal law institutions directly has based on criminal thoughts. In other words, criminology findings changed from mere theoretical and appeared in legislations. Institutions such as exemption from penalty, stay of execution of punishment, postponement of issuance of sentence, system of semifreedom, release on parole system and to balance punishment with convicts’ personality with the aim to be more effective, are the most outstanding of these findings. In the history of Iran’s legislation, Penal code the year 1392 is outstanding. Most of the institution predicted in the Code has originated in criminological theories specifically – Labeling and Differential association. Criminal legislators of Iran has applied criminological achievements in the best way , sometimes converting the sort of punishment and sometimes decreasing it, to balance the penal with convicts’ personality. Exemption from penalty, stay of execution of punishment, postponement of issuance of sentence, system of semifreedom and release on parole system are some of these Institutions. Although application of these institutions are subject to some qualifications; being in the criminal code indicate that the legislators have notice criminological findings.