تخیل تهران: مطالعه «منظر ذهنی شهر» در سینمای دهه چهل و پنجاه ایران

مطالعه این امر که سینمای ایران در دهه چهل و پنجاه خورشیدی به چه تخیلی در باب تهران دامن زده است از اهداف اصلی نگارش این مقاله به‌شمار می‌رود. این مطالعه از خلال تفسیر چهار فیلم که از تاثیرگذارترین فیلم‌های دو دهه مورد نظر در دو سر طیف عامه‌پسند (گنج قارون: سیامک یاسمی)، (خاطرخواه: امیر شروان) و نخبه‌گرا (خشت و آیینه: ابراهیم گلستان)، (رگبار: بهرام بیضایی) قرار می‌گیرند به ‌انجام رسیده است. نتایج این تحلیل بیانگر این نکته است که هرچند سینمای عامه‌پسند و نخبه‌گرا در ظاهری متفاوت شهر را به تصویر کشیده‌اند، تحلیل این آثار نشان می‌دهد که هر دوی این فیلم‌ها که هرکدام یک جریان فکری غالب در زمانه خود را نمایندگی می‌کرده‌اند، نگاهی منفی به شهر داشته‌اند و تناقضات موجود در بطن آن را در وضعیتی حاد به نمایش می‌گذارند.

Imagination of Tehran: Study of "Mindscape of the City" through 1340s and 1350s Iranian Cinema

This paper aims to study the imagination of Tehran through 1340s and 1350s Iranian cinema and the main question is that what kind of representation on city was fueled by cinema. This study was conducted based on analysis of four impressive films in these two decades. Two of them are popular movies (Ganje Gharoon and Khater Khah) and the two other (Kheshto Ayeni and Ragbar) are related to avantgarde cinema. Although they are different in presenting the city in some aspects, the results reveal that both approaches emphasise on the negative aspects of the city and expose latent contradictions in the extreme way.