بررسی انتقادی دگردیسی «حجاب چادر» در بازنمایی تلویزیونی: مطالعه معناشناختی دو سریال «آخرین گناه» و «بی‌صدا فریاد کن»

تغییرات عارض‌شده بر «حجاب» بانوان در ایران پس از انقلاب اسلامی و مطالعه ابعاد و پیامدهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن یکی از مسایل مهم و جذاب حوزه «مطالعات فرهنگی حجاب در جمهوری اسلامی ایران» است. «چادر» نیز به عنوان یکی از گونه‌های برجسته و چشمگیر حجاب بانوان در ایران از روند عمومی این تغییرات مستثنی نبوده و بخش‌های قابل توجهی از فرهنگ عمومی و نیز فضای رسانه‌ای ایران به‌ویژه در تلویزیون و سینما، نمایشگاه این دگرگونی‌های متاخر است. اگرچه بخش اعظم کنش‌های چادرمدار بانوان امروز ایران در همان زمینه‌های سنتی و اصیل آن روی می‌دهد اما ملاحظه تغییراتی در نشانه و کارکرد چادر نزد بخش‌هایی از بدنه اجتماعی و نیز بازنمایی‌های رسانه‌ای کافی است تا این پدیده را در شمار مسایل مهم و حساس مطالعات فرهنگی لباس و حجاب در ایران قرار دهد. نوشتار پیش رو به دنبال مطالعه سطوحی از تغییرات نشانه‌شناختی، کارکردی و در نهایت معنی‌شناختی حجاب چادر در سریال‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است. این مطالعه از طریق مصاحبه گروهی با چهار گروه پانزده‌نفره از بانوان حوزوی و دانشگاهی حامل چادر سنتی و اصیل ایرانی در مورد برساخته‌های متاخر تلویزیون از «زن و دختر چادری»، در نهایت توضیح می‌دهد که چادر در بسیاری از تولیدات نمایشی صدا و سیما دچار دگردیسی‌های کارکردی و معنایی همه‌جانبه‌ای شده و در نوعی نقض غرض رسانه‌ای و فرهنگی به یک «شنل» خیره‌کننده و جذاب تقلیل یافته است