مطالعات فرهنگی دانشگاهی در ایران: دستاوردها، چالش‌ها و افق‌ها

ورود مطالعات فرهنگی به محافل دانشگاهی ایران و اقبال حوزه عمومی به پژوهش‌ها و مباحث آن، اگر‌چه هنوز به شکل‌گیری سنتی روشن و با دستاوردهایی قاطع و تاثیر‌گذار منتهی نشده است، ایدیولوژی، دستور کار، رویکردها و جهت‌گیری‌های معرفت‌شناختی و روش‌شناختی آن، فضایی متفاوت برای علوم اجتماعی ایران و پژوهش‌های مربوط به آن شکل داده است. مطالعات فرهنگی، بیش از رشته‌های متعارف علوم اجتماعی با نگاهی از پایین به بالا به فرهنگ و جامعه می‌نگرد. به‌همین‌سان، مطالعات فرهنگی از نظر فلسفی، از بیشتر رشته‌های علوم اجتماعی ماجرا‌جویانه‌تر و انتقادی‌تر عمل کرده است و انتظار می‌رود بیش از سایر رشته‌ها برای توده مردم و به زبان آنها سخن بگوید و صدا و قدرت (سوژگی) آنها را در پژوهش‌های خود انعکاس دهد. مقاله حاضر با اتکا به تجربه آموزشی نگارنده از ده سال فعالیت در گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی و تحلیل اولیه‌ای از پایان‌نامه‌های تکمیل‌شده دانشجویان فارغ‌التحصیل این رشته، دستاورد‌ها و چالش‌های آکادمیک این سنت آموزشی را مورد بحث قرار می‌دهد. استدلال نویسنده این است که تنوع روش‌شناختی و پیوند نزدیک‌تر میان نظریه و روش و اتکا به طیف گسترده‌تری از شیوه‌های تحلیل اطلاعات، علاوه بر ایجاد تغییر و گسست در چرخه معمول پژوهش‌های متعارف علوم اجتماعی در ایران، دستور‌کارهای جدیدی را در مطالعه فرهنگ و اجتماع شکل داده و پلی بین علوم انسانی و اجتماعی برقرار کرده است.