تاثیر فرهنگ و معیشت در شکل‌گیری کالبدی و فضایی زیستی خانه‌های سنتی

معماری بومی شاخه‌ای از معماری بر پایه نیازهای منطقه‌ای و مصالح ساختمانی است که بازتاب سنت‌های منطقه‌ای است. شهر پاوه در شمال‌غربی استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از بناهای ارزشمند را در خود جای داده است که به صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی زمین ساخته شده‌اند. هدف مقاله حاضر، بررسی تاثیرگذاری فرهنگ و معیشت در شکل‌گیری کالبدی و فضایی زیستی خانه‌های سنتی پاوه است. روش این تحقیق از نوع کاربردی، و به لحاظ ماهیت از نوع پیمایشی، و به لحاظ شیوه تحلیل داده‌ها، توصیفی تحلیلی است. داده‌ها به دو روش آماری و مشاهده تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. اطلاعات از طریق معیارهای معیشتی، موقعیت جغرافیایی، نوع مصالح، فرهنگ، عوامل محیطی و با روش مشاهده در بهار 1402 جمع‌آوری شد و از طریق آزمون‌های تحلیل عاملی و رگرسیون با نرم‌افزارهای spss و lisrel تجزیه‌وتحلیل شد. اعتبار سنجی روایی پرسشنامه از طریق اعتبار محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تایید شد. با تحلیل عاملی تاییدی مولفه‌های تحقیق با بار عاملی بالای 0‌.4 شناسایی و تایید شدند. براساس یافته‌ها، مولفه فرهنگ و اقلیم بالاترین تاثیر را بر شکل‌گیری کالبدی و فضایی خانه‌های سنتی شهر پاوه دارند. ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، معیشتی شامل استفاده از مصالح بوم‌آورد، سلسله‌مراتب فضایی، تفکیک درست فضاها، ساخت خانه‌ها در بالا یا کنار یکدیگر و توجه به نکات اقلیمی از جمله جهت‌گیری صحیح، به‌کارگیری کرسی‌چینی، ابعادمناسب بازشوها و... مهم‌ترین عوامل در شکل‌گیری کالبد و سازمان فضایی خانه در پاوه است.

investigating the cultural and livelihood impacts on the physical and bioospatial formation of traditional houses in paveh

native design of buildings is a branch of architecture based on local needs and available materials that reflect regional traditions. the city of paveh in the northwestern iranian province of kermanshah has many valuable buildings, with some dating back to more than three thousand years which are stepped-type based the topography of the land. the purpose of this research is to investigate the impact of culture and livelihood on the physical and biological space formation of traditional houses in paveh. data were collected through measuring livelihood standard, geographical location, and type of materials, culture and environmental factors through observation method in spring 2023 and based on questionnaire as a tool. the data analysis was done through factor analysis and regression tests with lisrel and spss software. validation of the questionnaire was confirmed through content validity and its reliability was checked through cronbach alpha (r=0.701). by confirmatory analysis, research components with a factor load above 0.4 were identified and confirmed. the adjr2 index in the regression test showed that the research indicators predict 61% of the physical and biospatial variance of the traditional houses in paveh. the component of culture and climate has the highest influence (beta=0.779) on the physical and spatial formation of traditional houses there. the results obtained from the observation method also showed that the cultural, social, religious, livelihood features include the use of natural materials, spatial hierarchy, proper separation of spaces, building houses on top or next to each other and paying attention to the environment, including the correct orientation, the use of brick laying, the appropriate dimensions of the openings, etc. which have been the most important factors in bodily and spatial formation of houses in paveh.