واکاوی چالش‌های اخلاقی به‌کارگیری رسانه‌های اجتماعی در ایران: رویکردی اکتشافی

در سال‌های اخیر، به‌ویژه با پدیدارشدن ویروس کرونا، رسانه‌های اجتماعی به بستری برای پشتیبانی از تعاملات کاربران و محتوای ایجادشده در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند و کاربران می‌توانند از طریق آن‌ها وضعیت شخصی، اطلاعات، نظرات و پیشنهادات خود را به اشتراک بگذارند. با وجود مزایای انکارنشدنی این رسانه‌ها در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی، استفاده از این برنامه‌های کاربردی جامعۀ بشری را با مسائل اخلاقی متعددی مواجه کرده است. هدف از این مقاله با روش کاربردی، شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌های اخلاقی رسانه‌های اجتماعی براساس روش تحقیق آمیختۀ متوالی است. در مرحلۀ اول، پس از مرور ادبیات در حوزۀ اخلاق فناوری به‌طور عام و اخلاق در حوزۀ رسانه‌های اجتماعی با استفاده از روش گروه کانونی، چالش‌های اخلاقی پالایش و طبقه‌بندی شدند و در مرحلۀ دوم، با بهره‌گیری از روش پیمایش به ارزیابی و بومی‌سازی چالش‌های شناسایی‌شده از سوی خبرگان بیشتری پرداخته شد. جامعۀ آماری در هر دو مرحله، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند (قضاوتی)، استادان و خبرگان حوزۀ اخلاق فناوری اطلاعات و اخلاق رسانه‌های اجتماعی بودند. نتایج حاصل از مقاله، 7 بُعد اصلی و 42 شاخص در حوزۀ اخلاق رسانه‌های اجتماعی را ارائه می‌کند که در این مقاله بررسی شده‌اند. یافته‌های به‌دست‌آمده می‌تواند به سیاست‌گذاران در حوزۀ فناوری بصیرتی جامع درخصوص چالش‌های پیش روی به‌کارگیری شبکه‌های اجتماعی و اهمیت آن‌ها ارائه دهد. این مقاله از لحاظ موضوعی دارای نوآوری بوده و کمتر به آن توجه شده است.

Studying the challenges of using social media in Iran: An explorative approach

In recent years, especially with the outbreak of the Coronavirus, social media has become a platform for interactions with usergenerated contents among online communities. Despite undeniable advantages of social media in individual and social domains, its applications have also confronted human society with numerous ethical issues. Since these issues have been less focused by researchers, the present study intends to identify and prioritize ethical challenges being posed by social media. As such, a sequential mixed research method has been applied to reach the desired outcome. At first, after reviewing the existing literature on technological ethics in general, and social media ethics in particular, ethical challenges is defined and classified. Thereafter, a survey method is used to assess and localize the challenges identified by experts. The statistical population in both stages is professors and experts of information technology and social media, who were selected by the purposeful (judgmental) sampling method. The results indicate 7 main dimensions and 42 indicators in social media ethics such as: privacy/confidentiality, psychological/social effects, cyber bullying, accuracy (information content), intellectual property, and freedom of expression issues. The findings can provide policymakers in the field of technology with a comprehensive insight into the challenges of using social media and its importance.