بازنمایی رسانه‌‏ای مناسک زیارت اربعین در ایران؛ سال‏‌های 1392 تا 1396

در جامعهٔ ایران، مناسک مرتبط با عزاداری برای امام‌حسین(ع) از اهمیت و گستردگی قابل‌ملاحظه‌ای برخوردار است. در سال‏‌های اخیر شکل تازه‌‏ای از مراسم مربوط به اربعین در قالب پیاده‌‏روی دسته‌‏جمعی به سمت کربلا برای رسیدن به بارگاه امام‌حسین پدید آمده و از سال 1392 ابعاد میلیونی به خود گرفته است. از آنجا که حضور تعداد زیاد جمعیت حاضر در رویداد اربعین، جایگاه اربعین را به‌عنوان یکی از عناصر اصلی ابراز هویت شیعی برجسته نموده و مشارکت موثر ایرانیان در این رویداد، مجرایی بسیار مناسب برای شناخت کنش‌‏های دینی ایرانیان به‌‏دست داده است، بررسی نحوهٔ بازنمایی این فعالیت جمعی و گفتمان‌‌هایی که حول آن شکل گرفته است و به این پدیده معنا می‌دهد در مقالهٔ حاضر مورد توجه قرار گرفته و تنوع بازنمایی‏‌های آن با مراجعه به متون نوشتاری مکتوب و دیجیتال انتشاریافته در رسانه‌‏های ارتباط جمعی (روزنامه‌‏ها، خبرگزاری‌‏‌ها و پایگاه‏های خبری) در میدان جامعهٔ ایران در فاصله پنج‌‌سالهٔ 1392 تا 1396 به کمک رویکرد نظری و روشی تحلیل گفتمان لاکلو و موف و طی فرایند بررسی و تحلیل 1800روز مطلب، شناسایی شده است. با تمرکز بر شناسایی دال مرکزی، دال‏‌های پیرامونی و تفکیک ژانرهای روایت متفاوت، شش گفتمان شکل‌گرفته حول مناسک زیارت اربعین ارائه می‏‌شود که این رویداد را البته نه با قدرت برابر بازنمایی می‌‏کنند. دستاورد مقاله از نوع توصیفی و اکتشافی است که می‌‏تواند زمینه فهم اربعین به‌‌مثابهٔ یک پدیده اجتماعی و گفت‌‌و‌گو دربارهٔ دگرگونی‏‌های فرهنگی ایران معاصر و شناخت تنوّع و تکثّر جامعه پس از انقلاب اسلامی را فراهم سازد.

Media representation of Arbaeen pilgrimage in Iran (1392-1396)

In recent years Arbaeen pilgrimage in Iran has many practitioners and visitors, so it becomes one of the main aspects of Shiite identity and Iranian religiosity actions. Relying on a case study of discourses and representations of Arbaeen pilgrimage, we try to understand Arbaeen pilgrimage as a social phenomenon and explore diversity and differences of Iran’s society today. Concentrating on representations and discourses of Arbaeen pilgrimage that signifying this Practice, by addressing written texts published on paper or digital mass media (Newspapers, News Agencies and News Sites) in a 5 years period since 1392 to 1396 in Iran, diversity of representations have shown. Applying theoretical and methodological approach of Laclau and Mouffe’s discourse analysis in the process of investigating 1800 dayrecord published on that 5 years period, 6 different discourses have found that representing power constellation of Arbaeen pilgrimage phenomenon. Findings of this exploratory research helps focus on cultural changes of postrevolutionary Iran’s society and determine its diversity contexts.