خیر دینی به‌مثابه تجربه دینی؛ بازتعریفِ گونه‌های تجربه دینی با مطالعه در آئین پیاده‌روی اربعین

بزرگ‌ترین اجتماع دینی مسلمانان، هرساله به مناسبت چهلمین روزِ واقعه عاشورا با پیاده‌روی به‌سوی کربلا، در آئین پیاده‌روی اربعین شکل می‌گیرد. این پیاده‌روی زیارتی، درعین‌حال که نمودی شگرف از تجربهٔ دینی است، میدانیِ متنوع از خدمات خیر به زائران، به‌عنوان مصداقِ بارزِ «خیر دینی» نیز به شمار می‌رود. تجربهٔ دینی معمولاً در خلال اعمال و مناسک دینی، از جمله در خلال زیارت شکل می‌گیرد. اما این مطالعه، به‌طور‌خاص، با این پرسش مهم آغاز می‌شود که آیا تجربه مشارکت و درگیری در خیر دینی می‌تواند ویژگی‌های تجربهٔ دینی را دارا باشد؟ برای پاسخ به این پرسش از روش پژوهش کیفی، با استفاده از تکنیک مصاحبه و مشاهده مشارکتی با ثبت داده‌هایی همچون عکس، فیلم و یادداشت‌های میدانی استفاده شده است. زائران ایرانی و همچنین موکب‌ها، موکب‌داران و اعضای موکب‌های ایرانی و عراقی، واحد مشاهده و جمعیت موردمطالعه در این پژوهش بوده‌اند. یافته‌های به‌دست‌آمده نشان داد که تجربه مشارکت در خدمات خیر دینی و همچنین استفاده از این خدمات در پیاده‌روی اربعین، می‌تواند زمینه‌ای برای بروز و واجد ویژگی‌های تجربهٔ دینی نیز می‌تواند باشد. با تعمیم نتایج به‌دست‌آمده به سایر موقعیت‌های کنشِ دینی که در آن امکان کنشِ خیر دینی نیز باشد، چنین استدلال شده که امکان تعریف خیر دینی به‌عنوان یکی از بسترهای وقوع تجربهٔ دینی در پیاده‌روی اربعین، می‌تواند پاسخی مثبت به امکان این نوع تعریف از تجربهٔ دینی، در تمامی موقعیت‌های تجربهٔ دینی علاوه بر زیارت و اربعین نیز باشد.

Religious charity as religious experience; Redefining the types of religious experience by studying the Arbaeen pilgrimage

The largest religious community of Muslims is formed every year on the occasion of the 40th Day of Ashura by walking to Karbala and during the Arbaeen procession. This pilgrimage walk, while being a wonderful manifestation of religious experience, is a diverse field of Charity services to pilgrims, as well as a clear example of &religious charity&. Religious experience is usually formed during religious practices and rituals, including during pilgrimage. But this study begins specifically with the important question of whether the experience of participation and involvement in religious charity can have the characteristics of a religious experience? To answer this question, the qualitative research method has been used using interview and participatory observation techniques by recording data such as photos, videos and field notes. Iranian pilgrims as well as processions, procession holders and members of Iranian and Iraqi processions were the observation unit and the population studied in this study. The findings showed that the experience of participating in religious charitable services, as well as the use of these services in the Arbaeen walk, can be a ground for the emergence and characteristics of religious experience. By extending the results to other situations of religious practice in which religious Charity deeds are possible, it has been argued that the possibility of defining religious charity as one of the contexts of religious experience in the Arbaeen walk can be a positive answer to the possibility of this kind of definition of Religious experience should be in all situations of religious experience in addition to pilgrimage and Arbaeen.