تشیّع پساصدام و پایان سندرم حسرت جغرافیای مقدس در تشیّع؛ جامعهٔ شیعی به‌مثابه جامعه‌ای در فراغ

نظام‌های دینی در بسترهای جغرافیایی گسترش پیدا می‌کنند و از این طریق صورت‌بندی‌های تاریخی و جغرافیایی خاص خودشان را شکل می‌دهند. به‌طور عمده، درک و تحلیل‌های موجود از صورت‌بندی تشیّع، حول محور زمانی و تحوّلات تاریخی آن است. نگارنده در این مقاله تلاش کرده است تا به این وجه از صورت‌بندی هویت شیعی با تاکید بر تحوّلات اخیر،‌ بالاخص فروپاشی صدام و آزاد شدن زیارت کربلا و سایر شهرهای مقدس شیعی در عراق، به نسبت جغرافیای ارض مقدس در فرهنگ شیعی و تحوّل اخیر آن بپردازد. داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که تشیّع همیشه در حسرت زیارت ارض مقدس خودش یعنی کربلا قرار داشته و این مسئله به‌طور نمادین به بخشی بنیادی از هویت و قلب ایمانی شیعیان در اقصی‌نقاط جهان بدل شده است. مهمترین پیامد دسترسی آزادانه به عتبات عالیات، تغییر بنیادی این صورت‌بندی، محوریت ارض مقدس و پایان این سندرم تاریخی حسرت ارض مقدس و آرزوی زیارت بوده است.

Post-Saddam Shiism and the end of the holy geography regret syndrome in Shiism

Religious systems spread across geographical contexts and thus form their own historical and geographical formations. The existing understanding and analysis of Shiite formulation is mainly concentrated on its time and historical developments. In this article, I have tried to deal with geographical aspect of Shiite identity formation by emphasizing the recent developments, especially the fall of Saddam and the liberation of pilgrimage of Karbala and other Shiite holy cities in Iraq for believers, in relation to the geography of the Holy Land in Shiite culture. Historical data show that Shiism has always regretted for the pilgrimage to its holy land, Karbala, and this has symbolically become a fundamental part of the identity and faith of Shiites around the world. The most important consequence of free access to the holy shrines has caused the fundamental change of this formulation of the centrality of the Holy Land and the end of this historical syndrome of regretting for the Holy Land and the desire for pilgrimage.