ارتباطات آئینی در فضای مجازی: بازنمایی پیاده‌روی اربعین حسینی در وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

رویدادهای ملی‌‌مذهبی، توجه رسانه‌ها را جلب می‌کنند اما نگاه رسانه‌ها به رویدادها با یکدیگر متفاوت است. این رویدادها ملی باشند یا بین‌المللی، داخلی باشند یا خارجی، بازنمایی آن‌ها در چارچوب‌های گفتمانی و ایدئولوژیکی صورت می‌پذیرد و شکست یا موفقیت تلاش‌های حوزهٔ‌ دیپلماسی عمومی در قالب‌ها و الگوهای مشخص در سراسر جهان را تسهیل می‌نماید. رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان از جمله بی‌بی‌سی فارسی برای مخاطبان داخل ایران، یکی از منابع معنا و مفهوم‌سازی درخصوص رویدادهای ملی‌‌مذهبی مانند چهارشنبه‌سوری، عید نوروز، شب یلدا، روز زن، عاشورا و اربعین حسینی و... به شمار می‌آیند. یکی از رویدادهای مهمی که هر سال با اجتماع عظیم مردم اتفاق می‌افتد برگزاری آئین پیاده‌روی اربعین حسینی است؛ آئینی که طبق رویکردی که رودنبولر به مفهوم آئین دارد با اجتماع مردم، داوطلبانه، غیرابزاری و غیرتفریحی اجرا می‌شود. مقاله حاضر با توجه به سابقه و گستردگی بی‌بی‌سی در فعالیت حرفه‌ای خبری، نحوه رسانه‌ای‌کردن و بازنمایی رویداد اربعین در وب‌سایت خبرگزاری یادشده را به کمک روش تحلیل مضمونی تحلیل می‌نماید. یافته‌ها حاکی از آن است که آئین پیاده‌روی زائران اربعین در هفت محور (روایت‌گری مستند، تفرقه‌افکنی و شیعه‌هراسی، بحران بی‌نظمی و ناتوانی دول ایران و عراق، کوچک‌نمایی اربعین، واکاوی جنگ هشت ساله عراق و ایران، ناامنی داعش و مانور سیاسی حاکمیت ایران) و موکداً به‌عنوان حرکتی سیاسی و عقیدتی در اخبار سایت بی‌بی‌سی فارسی بازنمایی شده است. همچنین نوع بازنمایی از مناسبات میان کنشگران حاضر در این مراسم نه‌تنها نسبتی با دیدگاه آئینی رودنبولر ندارد بلکه استنباط می‌شود که این‌گونه انگاره‌سازی منفی از این رویداد مذهبی در ادامه جریان شیعه‌هراسی در رسانه‌های غربی و به‌ویژه نمود جدیدی از ایران‌هراسی است.

Representation of ritual communications in cyberspace: A case study of Arbaeen Hosseini’s walk on the BBC Persian Website

Nationalreligious events attract media attention but different media views events differently in ideological frameworks which facilitate the failure or success of public diplomacy efforts all around the world. In this regard, Persianlanguage foreign media, including the BBC Persian, is among the sources of meaning and conceptualization of nationalreligious events such as Chaharshanbehsuri for audiences inside Iran. In recent years, one of the most important events happening yearly with a large crowd of people is the Arbaeen Hosseini procession. According to Rodenbühler’s approach to the concept of ritual, Arbaeen ritual is performed voluntarily, noninstrumental and seriously. This paper, considering the history and the extent of the BBC in professional news activity, analyzes the way of Arbaeen event representation on the BBC website using thematic analysis method. The findings indicate that the Arbaeen pilgrims’ walking ritual has been strongly represented as a political and ideological movement under the seven main themes (documentary narration, separatism and Shia, crisis of disorder and inability of Iran and Iraq’s governments, Arbaeen downsizing, analysis of the eightyear IraqIran war, allegedly imposed insecurity by Isil and the political Maneuver of the Iranian government). The representation of the relations between the actors in this ritual ceremony not only has nothing to do with Rothenbuhler’s view but also shows the negative image making of this religious event as a continuation of the Shia phobia in the western media and especially as a new manifestation of Iranophobia.