نگرش و قضاوت‌های اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی»

هدف این پژوهش، بررسی این مسئله است که نگرش و قضاوت‌های اخلاقی ایرانیان در مورد مفهوم فرهنگی «زرنگی» چیست. واژه فرهنگی زرنگی، دارای تضاد معنایی است و ازیک‌سو به‌معنای زیرکی و از سوی دیگر به‌معنای حیله و تزویر به‌کار می‌رود. این پژوهش با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری‌شده از 200 وبلاگ شخصی و با به‌کارگیری روش تحلیل محتوایی، نگرش ایرانیان به مفهوم فرهنگی زرنگی را بررسی کرده است. همچنین، پژوهشگر از آزمون تکمیلی مباحثه‌ای استفاده کرده است تا دریابد که ایرانیان تا چه اندازه در ارزش‌گذاری رفتارهایی که با برچسب زرنگی قابل‌توصیف هستند، از قضاوت‌های اخلاقی مطلق استفاده می‌کنند. شرکت‌کنندگان در پژوهش، ٣٣ نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی در دانشگاه جهرم و 20 نفر از استادان رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌های شیراز و اصفهان بودند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که اگرچه واژه «زرنگی» مفهومی دوپهلو دارد، اما اکثر شرکت‌کنندگان در این پژوهش، به مفهوم منفی این واژه توجه بیشتری داشته‌اند. علاوه‌بر این، هنگامی‌که از مصاحبه‌شوندگان خواسته شد که در مورد نمونه‌های رفتاری که می‌توانست با برچسب زرنگی توصیف شود، قضاوت کنند، بسیاری از آن‌ها مفاهیم غیرمبهم و مطلق را بر مفاهیم مبهم و نسبی ترجیح دادند.

Iranians’ Attitudes toward and their Moral Judgment of Market Place Shrewdness

The cultural concept of zerangi (market place shrewdness) is semantically ambivalent between two senses: shrewdness and wiliness or craftiness. The aim of the study was to investigate Iranians’ attitudes toward the concept of zerangi (market place shrewdness). It also aimed at investigating the Iranians’ moral judgments in this regard. Using data collected from 200 personal weblogs, this study employed content analysis to investigate the semantic aspects of zerangi. It also used five discourse completion tasks to find out Iranians’ attitude toward and moral judgment of the concept in question. Thirtythree university students of the Jahrom University and 20 university professors of the Shiraz University and the University of Isfahan were included in this study. The results suggested that the participants had a negative attitude toward this concept in its pejorative form. Also, the analysis of results indicated that the majority of the participants in the study preferred unambiguous and absolute judgmental terms to ambiguous ones as an explanation for success stories, suggesting that Iranians prefer making absolute moral judgments to relative ones.