مطالعه تجربه اسارت در جنگ ایران و عراق؛ بررسی رمان‌های «من زنده‌ام» و «حکایت زمستان» با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی

تجاوز سراسری ارتش رژیم عراق از زمین، هوا و دریا به جمهوری اسلامی ایران در 31 شهریور 1359 حادثه مهمی است که بررسی ابعاد آن برای نسل حاضر و آینده دارای اهمیت فراوانی است. یکی از پیامدهای بسیاری از جنگ‌ها ازجمله جنگ ایران و عراق، بُعد اسارت است. هدف مقاله حاضر بررسی این پیامد جنگ هشت‌ساله بین دو کشور ایران و عراق است. این مقاله هم از زاویه تجربه‌های زنانه و هم تجربه‌های مردانه به مقولۀ اسارت نگریسته است. در این راستا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مبتنی‌بر رویکرد عرفی، دو مجموعه خاطرات دوران اسارت با عنوان «من زنده‌ام» ‌خاطرات دوران اسارت معصومه آباد‌ و «حکایت زمستان» ‌خاطرات دوران اسارت عباس حسین‌مردی‌ بررسی شده است و در ادامه، مفاهیم، مقوله‌های فرعی و درنهایت، مقوله‌های اصلی، برگرفته شده است. نتایج به‌دست‌آمده در این مقاله نشان می‌دهد که اسارت برای اسیران ایرانی تا حد زیادی به‌عنوان ادامۀ مقاومت و مبارزه تعریف شده بود، اما به‌طور خاص، تجربه‌های این زنان و مردان، ذیل 16 مقوله فرعی قابل‌تقسیم‌بندی است که با تحلیل و جمع‌بندی در قالب 6 مقوله اصلی تعریف می‌شوند که عبارتند از: تعارض مکانی، خشونت، عوارض جسمانی، تجربه‌های روانی، سازوکار‌های مقابله با بحران، و سیاست‌های خصمانه.

The study of the experience of captivity in IranIraq war: The investigation of “I am alive” and “Winter narrative” novels based on qualitative content analysis

Global military aggression against the Iraqi regime of land, air and sea to the Islamic Republic of Iran on 31 September 1359, is an important event that its consequences is critical for the present and future generations. One of the consequences of most of wars, including the IranIraq war, is captivity. This paper aims to evaluate this aspect of eightyear war between Iran and Iraq. This paper from the point of view of women’s experiences and men’s experiences of captivity. In this regard, using qualitative content analysis based on customary approach, two sets of memories of captivity named “I am alive” –Masoume Abad’s captivity memory and named “wnter narrative”Hosein Paimardi’s captivity memory has examined and in this way, extracted concepts, subcategorise and main categories. This paper’s conclusions show that captivity is defined as resistance and struggle to Iranian captives. But in particular, the experiences of these men and women is divided under 16 subcategorises and these are defined under 6 main categorises that include: Conflict place, violence, complications, psychological experiences, mechanisms to deal with crisis and hostile policies.