علم شناسی و آموزش علوم: چارچوبی نظری در به کارگیری تاریخ و فلسفه علم در آموزش علوم تجربی

هدف از این مقاله ارائه چارچوبی نظری در به ‌کارگیری تاریخ و فلسفه ‌علم در آموزش ‌علوم از سه منظر دانش، مهارت و نگرش است که با توجه به اهداف استاندارد آموزش‌ علوم می‌ تواند زمینۀ لازم را برای درک و شناخت بهتر این اهداف و تحقق بخشیدن به آنها فراهم کند. حاصل این پژوهش صورتبندی برخی اصول راهنمای ایجابی و سلبی دربه‌ کارگیری علم‌ شناسی در آموزش‌ علوم است که چارچوب نظری موردنظر را فراهم می‌کنند. همچنین نشان می‌دهد که از منظر دانشی، تاریخ و فلسفه علم می ‌تواند شناختی دقیق‌ تر از چیستی علم، روش و فرایندهای علمی برای فراگیرندگان فراهم کند. از منظر مهارتی، مبتنی بر دانش صحیح درباره علم و روشهای آن، مهارت علم‌ ورزی و دانشمند گونه عمل کردن دربرابر مسائل و چالشهای متفاوت را می‌ تواند فراهم کند. ازمنظر نگرشی، تاریخ و فلسفه ‌علم می ‌تواند نگرشی دقیق ‌تر در زمینۀ علم و جهان ‌بینی ناشی از آن، حدود و ثغور علم و نیز معضلات و مسائل آن فراهم کند. اساساً شناخت و درک درست چیستی علم و پرورش مهارتهای فرایندی و علم‌ ورزی، خود از اهداف مهم آموزش‌ علوم است که مستلزم به ‌کارگیری علم‌ شناسی است. در نهایت، با توجه به انفکاک ‌ناپذیری علم ‌شناسی از آموزش ‌علوم و امکان شکل‌ گیری دیدگاهی غیردقیق و نامنسجم دربارۀ علم و ایجاد کج‌فهمی درباره آن، آموزش علم ‌شناسی در مقاطع متوسطه و دانشگاهی، به‌ ویژه آموزش پیش از خدمت و ضمن خدمت معلمان دروس علوم ‌تجربی ضروری می‌ نماید.

Science-o-logy and Science Education: A Theoretical Framework for Using History and Philosophy of Science in Science Education

To help improve Science education, it is assumed that the knowledge of Science history and philosophy can help and all needed is a theoretical framework for doing so, to which this paper is addressed. It is further assumed that using the knowledge of history and philosophy of Science can not only help with the cognitive aspects of teaching and learning science, but it improves the affective and behavioral aspects of these undertakings as well. Not only the learners rsquo; knowledge of what Science and its methods are improves, but once they know what true science is, their skills improve too, and they start behaving like a true scientist. The attitude and the world view of the learners also improve once they become aware of the history and philosophy of Science. Given the inseparability of history and philosophy of Science from Science education, it is necessary to cover these areas within high school and university curricula in order to prevent any misunderstanding of Science and formation of inexact and noncohesive views in this regard.